TẬP TRUYỆN NGẮN DẤU CHÂN NGÀY XƯA - Trang 30

con nít. Ngược lại phía sau bờ xe, nước chảy ào ào, xoi đất cát tạo thành
những lường sâu và bọt nước tung bay mịt mù.
Ðám con nít nó thường tắm phía sau bờ xe nước và mỗi lần ra đó nó hay đu
lên bánh xe để kéo lên nửa chừng thì thả tay ra cho rớt xuống cái ùm. Có
hôm nó đu lên bờ xe khi lên cao nó sợ quá không dám thả tay ra và bánh xe
đưa nó lên tận trên đỉnh, nó với tay chụp cái máng và nằm trên đó sợ tái
mặt. Ông thợ xe phải trèo lên cỏng nó xuống. Nó biết thế nào nó cũng bị
một trận đòn nhớ đời mà nó vẫn bám cứng vào người ổng. Khi xưống đến
mặt nước nó cố vùng vẫy lặn trốn nhưng ổng chụp nó lại không cho chạy
đi, và mang nó lên bãi cát quất cho nó mấy roi đau chết người, xong rồi cột
vào gốc bờ máng xe cho đến khi chiều về mới thả nó về.
Hôm đó nó đau và sợ lắm, nhưng những ngày kế tiếp ra tắm bờ xe nó vẫn
bu lên bánh xe, mặt cho ông thợ xe rập rình trong chòi.
Bờ xe nước Ba Bình có dòng sông cạn nên phải làm bờ độn ngăn con nước
lại để đủ sức đẩy bánh xe chạy đều. Những ngày đầu mùa của tháng Ba,
trương cử, những người có phần hùn trong bờ xe đóng góp tre, lá mía và
công sức xây dựng nên bờ độn. Khi những hàng cọc và phên tre cắm xuống
giăng ngang qua con sông, và những lá mía khô được tấn lên hàng phên tre
là từng cặp trâu bò được mang ra kéo cát tấp lên thành bờ độn như một con
đê bắt ngang dòng sông.
Người thợ xe trổ hai lổ cổng trên bờ độn gọi là lổ cổng gió để điều hòa mực
nước.
Có những lúc những chiếc thuyền, ghe từ dưới Vạn và những miền hạ lưu
sông Vệ chuyên chở hàng hóa đem về miền thượng du buôn bán. Hoặc
những chiếc thuyền xuôi mái chèo về miền biển là người thợ xe lại ra mở
cổng gió cho thuyền lướt qua. Những lúc mưa to gió lớn, mực nước sông
dâng cao thì hai lổ cổng gió cũng được mở ra để nước thoát giảm sức ép lên
bờ xe.
Bờ sông sau làng là một bãi cát trắng, rộng, trải dài từ bãi Hà đến bãi Phù
Sa. Có những buổi chiều nó lội bộ dọc theo bờ sông lên tận Bải Hà và
xuống tận đến bãi Phù Sa. Bải cát rộng hàng trăm mét trải từ mé nước đến
bìa làng, nơi những lũy tre xanh, cao ngạo nghễ, đứng đón những ngọn gió