TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN THỰC HÀNH
A
nh ta là một người Âu hoá. Thiên hạ kêu: chưa đủ. Riêng anh, anh
tự cho đã Âu hóa hoàn toàn.
Ở Pháp về, anh chỉ giao thiệp với người Tây, chỉ yêu quý có người
Tây, nhất là ông Chánh văn phòng của anh. Anh lại chỉ có nói tiếng Tây
thôi, cho dẫu là những khi anh nói với những đồng bào mũi tẹt. Những việc
ấy dễ, bởi không tốn tiền.
Đến những việc tốn tiền... Tuy không bữa nào cũng dùng "cơm Tây",
anh cũng vẫn giấu bọn đồng bào An Nam rằng mình thường phải ăn cơm
ta, có khi ăn cả rau muống và cà pháo. Tự trong thâm tâm, anh vẫn khen
thượng đế đã ban phước cho cả cái giống An Nam được hưởng rau muống
và cà pháo, rẻ lạ, ngon lạ, có thể khiến người ta quên thịt, cá... Nhưng anh
không nói thế trước mặt thiên hạ bao giờ.
Thiên hạ chỉ thấy anh ăn ở, cử chỉ và ngôn ngữ hoàn toàn theo Tây.
Còn đến cái bàn thờ ông vải trong nhà anh, giữa những đồ đạc hoàn toàn
Tây phương, thì anh cắt nghĩa sau một cái so vai: "Để cho bà via khỏi la
thét, nghĩa là để cho phải phép". Câu ấy, anh cũng lại nói bằng Pháp ngôn.
Và, muốn dẫn chứng cho lời tuyên ngôn ấy, thỉnh thoảng anh lại mời các
bạn hữu Tây, Nam đến tổ chức một cuộc khiêu vũ gia đình.
Trước bàn thờ, lẽ cố nhiên. Vì trong nhà chỉ có chỗ ấy là đủ rộng. Các
ông vải đều đã kính phục cái Âu hóa ấy của con cháu đến tái cả mặt, nếu
các ông vải vẫn còn có mặt để tái...
Nhưng sự ấy chưa phải là cái cốt yếu cho chuyện này.
Cái cốt yếu là một quan niệm đặc biệt Tây phương, Âu hóa cả trăm
phần trăm, của anh, đối với một thứ tai nạn cũng từ Tây phương nhập cảng
vào đây, xứ sở của mọi thứ cổ hủ của dân Đại Cồ Việt mũi tẹt da vàng
chúng ta.
