TÂY SƠN BI HÙNG TRUYỆN - Trang 436

không có tài chính trị bằng Trương Lương, vậy tại sao ba người này đều
thần phục Lưu Bang? Bởi Tiêu Hà chỉ lập chí làm thừa tướng, Hàn Tín chỉ
lập chí làm nguyên soái Trương Lương chỉ lập chí báo thù cho nước Hán
không có ai lập chí làm vua như Lưu Bang cả. Ấy là chuyện xưa ở nước
Tàu. Còn chuyện nước ta ngày nay chí thống nhất sơn hà là chí lớn, chí làm
vua lại là chí nhỏ. Năm ấy Thái Đức Hoàng thượng lên ngôi là chỉ nghĩ đến
việc lấy đất họ Nguyễn ở Đàng Trong mà lập riêng một nước. Nếu nghĩ đến
việc thống nhất sơn hà ắt biết có ngày phải diệt Trịnh phò Lê thì không
được lên ngôi vua mới là thượng sách. Xem thế mới biết chí của Thái Đức
Hoàng thượng là chí nhỏ vậy.
Nguyễn Huệ trầm ngâm nói:
- Trần tiên sinh lập luận rất sâu sắc, thật có mắt tinh đời. Nay nếu ta muốn
thống nhất sơn hà phải đem quân Bắc tiến. Vậy đối với Hoàng huynh ta nên
thế nào?
Văn Kỷ đáp:
- Tướng quân ra Bắc lần này phải mượn tiếng phò Lê diệt Trịnh. Diệt Trịnh
xong thì phải kéo quân về, trả nước cho vua Lê, vì nước của tướng quân là
nước của vua Thái Đức ở Đàng Trong. Khi tướng quân kéo quân về, Hoàng
thượng sẽ mượn cớ kháng lệnh mà bắt tội, ít nhất cũng tước hết binh quyền
của tướng quân. Vậy muốn thống nhất sơn hà, tướng quân chỉ còn một cách
là bất tuân thành chỉ, ở lại Phú Xuân không được về Quy Nhơn phục mệnh.
Huệ buồn rầu hỏi:
- Vậy là ta phải mang tiếng phản Chúa phụ anh.
Trần Văn Kỷ đáp:
- Nếu bây giờ tướng quân sợ tội kháng lệnh, thay vì kéo quân ra Bắc lại
quay về Quy Nhơn thì chẳng bao giờ còn có cơ hội thống nhất sơn hà, định
yên xã tắc, dựng đời thịnh trị. Đó là ý của tôi, tuỳ tướng quân quyết định.
Nguyễn Huệ ứa nước mắt nói:
- Nếu về Quy Nhơn thì xót thương lê dân ở Bắc Hà, đem quân Bắc tiến thì
mắc tội với anh. Anh ta thay cha nuôi dậy ta từ nhỏ, nay phải phụ anh lòng
ta sao nỡ.
Trần Văn Kỷ vòng tay nói: