TÂY SƠN BI HÙNG TRUYỆN - Trang 708

Ôi! Cứ kể nhân sĩ giáp bình ở một dải bờ biển này sánh cùng Đại quốc
không được một phần muôn. Những sông sâu trước mặt, cọp dữ sau lưng
nên lòng người sợ chết tất ai cũng phải cố gắng hăng hái! Bởi thế nên thần
không tránh được tiếng quang chuột bể đồ bèn đem năm ba tên trái tráng
trong làng ra Bắc.
Mùng Năm tháng Giêng nam Kỷ Dậu thần tiến đến Lê Thành, những mong
Tôn Sĩ Nghị nghĩ lại, hoạ may đem đồ ngọc lụa thay đồ can qua, đổi binh
xa làm hội xiêm áo. thần nhũn nhặn xin bái yết, Nghị không thèm trả lời.
Quá bữa sau quân Nghị xông ra đánh trước, vừa mải giao phong đã đổ vỡ
chạy tan bốn ngả đè lên nhau mà chết. Thây phơi đầy đồng nội, xác dồn
dập nghẽn sông. Còn những quân chạy trốn các thôn trang thì bị dân đánh
giết gần hết, chứ thần nào đánh đấm gì đâu? Ấy là do Tôn Sĩ Nghị không
dùng quân kỷ để chúng hiếp gái cướp chợ làm cho muôn dân căm hận đến
tận xương tuỷ mà ra.
Trộm nghĩ: Việc binh đao là bất đắc dĩ của thánh nhân. Đại Hoàng đế thâm
nghiêm ngủ ở cửu trường, những chuyện cương thường ở biên cương Tôn
Sĩ Nghị không hề tâu rõ, Hắn che lấp tai mắt nhà vua làm cho mọi sự rối
ren như thế. Châu chấu đá xe thần thật không dám. Song cửa vua xa cách
muôn dặm thần bị kẻ ở biên thần hiếp đáp không sao nhịn nổi nên hình tích
mới dường như chống cự.
Nay lòng trời đã chán nhà Lê. Xét nghĩ Đại Hoàng đế là bậc theo ý trời
ban trị hoá. Xin ngài theo lẽ tự nhiên thứ cho cái tội đánh Tôn Sĩ Nghị, lập
kẻ tư mục này để chăn dân, dựng nước phên dậu để vững thế, ban ơn mệnh
cho thần được làm An Nam Quốc Vương đứng làm bình phong ở phía Nam,
giữ cái chức phiên mục khiến cho bản quốc có người cầm đầu cai quản
vậy".
Đọc xong vua Càn Long nói:
- Tờ biểu này lời văn khiêm tốn, lý lẽ sắc bén, hào khí tiềm ẩn. Nguyễn
Huệ thật là người tâm thì hoà, thần thì minh, mà tính thì dũng vậy. Nhưng
nếu ta đồng ý bãi binh thuận hoà hoá ra ta là nước lớn mà số nước nhỏ hay
sao?
Hoà Thân bàn rằng: