thần thoại không áp đặt đề tài cho văn học nghệ thuật, nhưng trong nhiều
trường hợp, ở một chừng mực nào đó cấu thành chính ngay loại hình văn
học. Thể thơ Hymno có nguồn gốc từ bài ca nghi lễ
. Bi kịch ra đời từ hội
đồng ca thờ cúng thần Rượu Nho Dionysos với bài ca Dithyrambe. Hài kịch
Hy Lạp ra đời từ đám rước thần Rượu Nho Dionysos với bài ca Phallique
.
Giống như thể dục thể thao là một thành tố trong nghi thức thờ cúng ở hội
Olympe, văn học nghệ thuật trong nhiều trường hợp cùng là thành tố trong
nghi thức thờ cúng các vị thần. Như vậy đối với văn học nghệ thuật, tôn
giáo-thần thoại Hy Lạp đóng vai trò tạo dựng cấu thành các loại hình văn
học
.
***
Các nhà nghiên cứu chia gia tài tư liệu gốc về thần thoại Hy Lạp ra
làm hai loại. Loại thứ nhất là nguồn tư liệu ở tác phẩm văn học (sources
littéraires): các bản anh hùng ca, trường ca, thơ, kịch thơ. Loại thứ hai là
nguồn tư liệu ở tác phẩm biên khảo (sources érudites) gồm các tác phẩm sưu
tầm, biên soạn, bình luận, khảo chứng viết bằng văn xuôi.
Anh hùng ca Homère (Iliade và Odyssée) là tác phẩm văn học cổ
nhất ra đời vào quãng thế kỷ IX - VIII TCN, tiếp đó là Thần Hệ (Théogonie)
của Hésiode quãng thế kỷ VII TCN, những bài Hymne kiểu Homère (Les
Hymnes Homériques) thế kỷ VII-VI TCN. Gia tài bi kịch Hy Lạp mặc dù
mất đi khá nhiều nhưng hơn ba mươi vở kịch thơ còn lại cũng là một nguồn
tư liệu khá phong phú trong quãng thế kỷ V-IV TCN. Thế kỷ II TCN còn để
lại một bản trường ca toàn vẹn: Những người thủy thủ của con tàu Argo (Les
Argonauteses) của Apollonios thành Rhodes. Ngoài ra còn nhiều tác phẩm
khác nữa mà chúng ta không thể liệt kê ra đây được.
Nền văn học La Mã cung cấp cho chúng ta hai tác phẩm quan trọng
đều ở vào thế kỷ I TCN. Bản anh hùng ca Énéide của Virgile có một quyển
(khúc ca) kể lại sự sụp đổ của thành Troie. Trường ca Biến hóa (Les
Métamorphoses) của Ovide kể lại nhiều huyền thoại truyền thuyết. Đây là
một tác phẩm được đánh giá rất cao về sự phong phú của nội dung, và đặc
biệt là quan điểm tiến bộ của việc viết lại huyền thoại. Một tác phẩm quan
trọng nữa của nền văn học La Mã nhưng ở vào thế kỷ II là tập Biến hóa của
Apulée. Đó là những tác phẩm chính.
Về nguồn tư liệu biên khảo, những tác phẩm sớm nhất là của
Hécatée, Acousilaos thành Argos, Phérécyde thành Athènes và Hérodote.
