Mayekiso đã ở bên người bị đạn. Cái đầu xương xẩu của Mayekiso với vầng
trán đẫm mồ hôi lóng lánh. Hình ảnh ấy cứ dai dẳng hiện ra trong tâm trí
ông. Có lẽ người ấy đã chết. Và Mayekiso đã bị chôn chặt chân ở đấy,
nhưng ngạn ngữ thường nói, ông ta có thể bị bắn chết trong khi cúi xuống
trên mình người chết. Do may mắn (hay ý Chúa, có lẽ Mayekiso tin vậy),
đường đạn đã đi sai bắn không trúng Mayekiso, tuy ông ta đã quay đi.
Những lời thề cũ trong khu quản thúc ở Benoni. Không sống vì mình v.v…
Không sống chỉ vì mình, đúng ra là thế. Bà không phải là mình, hay người
chết ấy cũng vậy. Người khác, là bà ta, hay người kia. Chạy đi hay đứng lại,
là sự lựa chọn giữa hai người. Ai có đủ tư cách để bảo bên nào có giá trị
hơn? Nhưng người đàn bà đang áp tay lên gáy ông, bà ta không phải là bản
thân ông hay sao, là nhu cầu của ông hay sao? Đã cứu sống ông.
Bây giờ có một điều ông sẽ không bao giờ nói ra, dù với ai, và chắc chắn
không nói với bà ta.
Bởi vì nếu bà coi đó là một bằng chứng của tình yêu thì sao? Bà sẽ tự mãn
và đắc thắng. Điều ấy sẽ tác dụng gì tới ông? Tới sự phê phán của ông. Tới
niềm tin của ông rằng bà không giống người đàn bà nào khác, và mối quan
hệ giữa họ đã có trong một khung đạo đức khác hẳn và đặc biệt, đó là sự
biến đổi ý nghĩa của tình yêu trong cuộc đấu tranh, làm cho ông đã mừng rỡ
khi đứa con ruột của ông chia tay với ông.
Nhưng có lẽ qua sự tiếp xúc giữa thể xác hai người, tuy không đoán được
ông đã trải qua những gì bên cạnh bà, linh tính của bà cho bà biết có một
vùng nguy hiểm.
- Khi người ta dùng sự hung bạo làm thí nghiệm tối hậu xem ai đúng, ai
sai, thì đến đây – ông biết tôi muốn nói đến cái luận cứ gì. “Cuộc đấu tranh
không hơn gì sự áp bức vì không bao giờ biện minh được cho sự hung bạo
bên phía áp bức, cái đó làm cho họ bị hạ thấp ngang tầm kẻ áp bức và vân
vân…” …những người nói như thế quá đỗi ngây thơ… tôi gần như có thể
nói là họ không biết gì. Tôi không muốn nói điều đó miễn giải cho họ.
Nhưng họ nói tầm phào như con nít không biết mình đang nói gì, bởi vì
chúng chưa đủ kinh nghiệm sống để liên hệ lời nói với thực tế của các hành
