Sau hồi chiến thắng Nãi-man, Thành-Cát Tư-Hãn mới biết rõ Tây-Hạ qua
kinh nghiệm bản thân. Ông xua quân đột kích vào vùng biên cảnh xứ nầy
đốt phá mấy làng, thấy dân tộc này là dân đô thị không quen chinh chiến.
Kị binh Mông-cổ đã xéo tan đám bộ binh chuyên phóng lao của họ, nhưng
không muốn vào sâu hơn nữa, Đại-Hãn cho rút quân về. Cho nên người
Tây-Hạ không cho là quan trọng, họ quan niệm như một cuộc quấy nhiễu
cướp bóc thông thường của dân du mục.
Nước láng giềng thứ ba là đế quốc Kim sau dãy Trường-thành. Dân Kim
thuộc giống người Nữ-chân (Djurtchat) xuất phát ở thượng lưu sông
Amour, là một dân tộc mạnh mẽ, chất phát. Thời ấy nước Liêu cho Hoàng-
Nhan Ô-Cốt-Nãi làm tiết độ sứ đất Nữ-chân. Ô-Cốt-Nãi truyền xuống 5 đời
đến Ô-Cốt-Dã thì phản Liêu, chiếm miền Đông bắc tỉnh Cát-lâm ngày nay,
xưng đế gọi là nước Kim. Ít lâu sau Kim lại xua quân đánh chiếm nước
Liêu, hạ thành Yên-kinh (1125). Diệt Liêu rồi Kim lại xua quân đánh Tống,
vây hãm kinh đô, vua Khâm-Tông phải nhường đất, nạp cống phải gọi vua
Kim bằng bác, gởi thân vương, tể tướng làm con tin. Nhưng chưa đầy một
năm quân Kim lại hãm kinh thành, lập Trương-Bang-Xương làm Sở đế rồi
bắt vua Khâm-Tông cùng hoàng gia về Bắc, Trương-Bang-Xương lui về
đóng đô ở Lâm-an (Chiết-giang) đó là vua Cao-Tông nhà Nam-Tống. Bây
giờ nước Kim chiếm cả miền Bắc Trung-quốc gồm có Đông tam tỉnh, các
tỉnh ở lưu vực Hoàng-Hà, tỉnh Giang-tô, tỉnh An-huy và dãy đất phía Bắc
sông Hoài, đóng đô ở Yên-kinh (Bắc-kinh).
Ngoài những báo cáo tỉ mỉ, đầy đủ chi tiết của bọn điệp viên, Thành-Cát
Tư-Hãn còn đặc biệt chú trọng đến những lời tường thuật của bọn thương
nhân. Trong Kim trướng đại hãn nhắp koumiss yên lặng, chăm chú nghe họ
kể từ những kỳ lạ này đến kỳ lạ khác: những cái cầu đá bắc ngang sông;
những chiếc thuyền cao rộng ngược xuôi trên dòng nước. Hạng giàu có
không cỡi ngựa mà ngồi trên những chiếc xe chạm trỗ vàng son… Tất cả
những gì bày ra ở nước Kim đều lộng lẫy, ngoạn mục không thể tưởng
tượng được. Chẳng những giàu sang, hoa lệ nước Kim còn hùng mạnh nữa.
