Từ khi ở Tây An hồi loan, ngày nào bà cũng theo lệ đó mà tập thành thói
quen. Bởi thế thân thể của bà kháng kiện dị thường. Trước khi chết bà chỉ
cảm mạo xoàng, thực không thể nặng đến chết được. Ngay cả trước khi
Quang Tự hoàng đế chết một hôm bà cũng còn đủ sức để phát di chiếu, đọc
lại do chính mắt mình, hình sắc vẫn thư thái ung dung chẳng có gì nói được
là sắp chết cả. Ấy thế mà quanh quẩn chỉ có hai ngày bà đã lâm bạo bệnh.
Thật là một sự lạ. Do đó, có người nghi là bà đã uống thuốc độc chết. Lại
cũng có kẻ cho là bà đã nuốt vàng mà chết.
Tây thái hậu đã chết. Thân thể bà từ xanh mét tự nhiên biến ra màu đen tím,
có người cho thế là bà đã uống thuốc độc mà chết. Thực ra, câu nói đó chỉ
là do người đời ghét bà mà gán cho như thế để bõ ghét đó thôi. Nguyên do
về cái chết của bà chỉ là do nghiệt căn của a phiến (thuốc phiện) chứ chẳng
phải cái gì khác.
Số là năm Nhâm Tý, đời vua Đạo Quang, năm hải khẩu bị ngoại quốc bắt
mở toang ra cho bọn ngoại quốc ra vào buôn bán, thì lệnh cấm a phiến cũng
phải dẹp. A phiến từ Ấn Độ sang hàng tầu lớn. Người Anh tha hồ chở vào
để móc túi người Trung Quốc, khiến từ viên quan người Hán cũng như
người Mãn cho đến những tay phú hộ, những bậc nho sinh, tất cả đều phải
coi thuốc phiện như chính cái mạng sống của mình.
Tới năm Mậu thân đời Quang Tự, triều đình nhà Thanh xét thấy a phiến có
hại lắm, bèn lại quyết định cấm. Tây thái hậu thấy các thân vương giòng
tộc Mãn, hút thuốc phiện quá nhiều, sợ rằng nhất thời không thể thực hiện
được, bèn nghĩ ra một cách là lấy mình làm gương. Thế là tự thân mình cai
trước. Ai ngờ chất thuốc đã ngấm sâu, muốn ngay tức khắc trừ đi cũng đâu
có được. Cho nên chỉ hôm sau, bà tự nhiên thấy trong người vô cùng khó
chịu. Lúc Quang Tự hoàng đế lâm trọng bệnh cũng là lúc Tây thái hậu giới
yên, muốn làm gương cho kẻ khác. Lần đầu vua Quang Tự hôn mê, Tây
thái hậu còn có thể cưỡng được. Về sau, đến khi được tin nhà vua đã hắt
hơi thở chót ra rồi thì bà cũng đã nằm liệt giường, không còn ngồi dậy được
