Bọn ta đang bước qua Berezovka, cái tên mà ta lần đầu tiên nghe thấy
hồi tháng Chín khi Hồng quân và bọn Wehrmacht chạm trán nhau bên
ngoài ngôi làng. Theo báo chí, quân ta đã chiến đấu vô cùng anh dũng và
mưu trí về chiến thuật, qua mặt bọn chỉ huy Đức và khiến chính Hitler phải
tức điên khi theo dõi mỗi động thái từ phòng tác chiến của hắn ở Berlin.
Nhưng tất cả mọi người ở Leningrad đều biết cách đọc một bài báo như thế
nào. Quân Nga lúc nào cũng “bình tĩnh và quyết tâm”, bọn Đức thì lúc nào
cũng “choáng váng trước sự kháng cự dữ dội của quân ta” những cụm đó là
bất di bất dịch rồi. Thông tin chủ chốt xuất hiện ở gần cuối mỗi bài báo,
được giấu kỹ vào trong một đoạn kết. Nếu người của ta “rút lui để bảo toàn
sức mạnh chiến đấu,” tức là quân ta đã thua trận; nếu các chiến sĩ “sẵn sàng
hy sinh tính mạng của mình để đẩy lùi quân thù xâm lược” thì nghĩa là
quân ta bị thảm sát.
Berezovka là một vụ thảm sát. Theo báo chí, ngôi làng nổi tiếng vì tòa
nhà thờ của mình, được xây dựng theo mệnh lệnh của đích thân Peter Đại
đế, và một cây cầu nơi Pushkin thách đấu với một đối thủ. Những dấu tích
đó đã không còn nữa. Berezovka đã không còn. Một vài bức tường cháy
đen sì vẫn còn đứng nhô lên trên tuyết; nếu không có chúng thì sẽ chẳng
còn dấu hiệu nào cho thấy ngôi làng đã tùng tồn tại.
“Chúng ngu thật,” Kolya nói, khi bọn ta đi vòng qua những tàn tích cháy
sém của ngôi làng. Ta ngước lên nhìn anh ta, không chắc là anh ta định nói
ai.
“Quân Đức ấy. Chúng tưởng là mình thiện chiến lắm, cỗ máy chiến tranh
vĩ đại nhất từ trước đến giờ. Nhưng nếu nhìn vào lịch sử, nếu đọc sách, thì
những kẻ chinh phục giỏi nhất bao giờ cũng chừa lại cho kẻ thủ một đường
lui. Cậu có thể chống lại Thành Cát Tư Hán để rồi bị chém rụng đầu hoặc
cậu có thể quy phục và đóng thuế cho ông ta. Đó là một lựa chọn dễ dàng.
Với quân Đức, cậu chống lại cũng chết mà đầu hàng thì cũng chết. Lẽ ra
chúng có thể kích động cho một nửa đất nước này phản đối nửa còn lại,
nhưng chúng không có sự tinh vi đó; chúng không hiểu suy nghĩ của người
Nga; chúng cứ đốt tất cả mọi thứ.”
