thành lũy dài rộng, mồ mả quá mức, tiêu phí hết của cải để tỏ vẻ cao thượng,
đó chẳng phải là nơi ở của thường dân.
Kinh sách có nói: Điều mà kẻ thường dân, yêu mến chỉ là sự siêng năng khổ
sở về việc cày cấy, trồng trọt, là sự cẩn thận giữ mình, tiêu dùng dè dặt, để
nuôi cha mẹ; lấy của cải để chế ngự sai khiến họ, lấy lễ nghi để sử dụng họ,
năm tốt được mùa mà không xa xỉ, năm xấu mất mùa mà không tằn tiện, chứa
trữ sẵn sàng để phòng bị về sau, đó là đạo trị dân, chẳng hợp với tiết khí của
bốn mùa hay sao?
THỨ BẢY: CẤT NHẮC, SẮP ĐẶT
Phép cất nhắc, sắp đặt có nghĩa là cất nhắc người ngay thẳng, đặt yên các
người cong vạy.
Phép trị nước giống như phép trị mình. Phép trị mình là cốt ở dưỡng thần
(một trong tam bảo tinh, khí thần của đạo gia), đạo trị nước cốt ở cất nhắc các
bậc hiền tài. Đó là dưỡng thân để cầu sống, cất nhắc hiền tài để cầu yên.
Cho nên nước có bậc đại thần phò tá cũng như nhà có cây cột cái. Cột cái
không thể nhỏ, bậc phụ tá không thể yếu. Cột cái mà nhỏ thì có hại, bậc phò tá
mà yếu thì nước nghiêng đổ.
Cho nên đạo trị nước là cất nhắc người ngay thẳng, sắp đặt các người cong
vạy, thì nước ấy bèn yên ổn.
Về cột cái thì dùng cây thẳng làm vững chắc, về kẻ phò tá thì dùng kẻ sĩ
ngay thẳng làm hiền tài. Cây thẳng lấy từ rừng sâu, kẻ sĩ ngay thẳng lấy từ hạ
dân (dân đen).
Cho nên bậc vua trong loài người khi chọn lựa cất nhắc, ắt là phải mời kể ở
ẩn:
Hoặc là kẻ ôm giấu của quý trong thời nước loạn, phải ở cùng thứ vị với kẻ
thất phu
(1)
.
Hoặc kẻ tài cao trác tuyệt, không được thấy mời mọc;
Hoặc kẻ trung, hiền, hiếu, nghĩa, mà làng xóm không cất nhắc;
Hoặc kẻ ẩn cư cầu chí làm việc nghĩa để đạt đạo;
Hoặc kẻ trung trực đối với vua mà bị bè đảng dèm pha.
