Vua Nghiêu cất nhắc kẻ ở ẩn, vua Thành Thang mời kẻ đã nếm trải nhiều
cay đắng, ông Châu Công chọn lựa kẻ hèn để dùng, đều được người vừa ý để
đem lại thái bình.
Cho nên bậc vua trong loài người treo thưởng để đãi công lao, đặt ra các
chức vị để đãi kẻ sĩ, nên không bỏ sót chức quan nào, mở bốn cửa để hưng trị,
chuyên việc biếu lụa huyền (lụa quý) để mời kẻ ẩn dật ở chốn thâm sâu, nhờ
thế mà thiên hạ có lòng trở về và kẻ bất nhân phải rời xa.
Kẻ được dùng không phải là kẻ được nuôi, kẻ được mời không phải là kẻ
được dùng; kẻ nghèo hèn thô lậu ở dưới, kẻ tài sắc ở trên; kẻ gian tà dèm pha
được đắc chí, kẻ trung trực phải đi xa; phép biếu lụa huyền không được thi
hành, mà cầu kẻ hiền tài đến phò tá hay sao?
Ví bằng nước Ngụy không được trị yên, dân không được ở yên, đó là vì cái
lỗi lầm bỏ mất kẻ hiền tài đó. Mất bậc nhân hiền mà không nguy, được bậc
nhân hiền mà không yên, điều ấy chưa từng có.
____________________________
Chương Dương Hóa trong sách Luận Ngữ kể rằng Dương Hóa trách Khổng
Tử như sau: “Hoài kỳ bảo nhi mê kỳ bang, khả vi nhân hổ” nghĩa là: ôm giấu
của quý trong khi nước loạn, có thể gọi là kẻ có nhân hay sao?
Vì người mà chọn chức quan là loạn, vì chức quan mà chọn người là trị. Ấy
là mời hiền, đón sĩ, giống như việc giá thú. Chưa từng có gái tự gả, bỏ tiền của
ra để làm vợ. Cho nên gái mến lễ vật đi hỏi mà được chữ trinh; kẻ sĩ chọn phép
biếu lụa huyền mà được cái danh; dùng lễ để mời kẻ sĩ mà nước được yên lành
vậy.
THƯ TÁM: TRA XÉT, TRUẤT PHẾ
Phép tra xét, truất phế có nghĩa là sửa thành tốt (cải thiện), bỏ điều xấu.
Bậc vua sáng suốt ở trên, lòng dạ sáng rực như trời, xét biết tốt xấu, rộng
khắp bốn biển, không dám bỏ sót quan lớn ở nước nhỏ, soi xuống tới thường
dân, cử dùng bậc hiền lương, đuổi bỏ kẻ tham lam biếng nhác khiến cho trên
dưới được sáng sủa tốt lành và chờ đến khi sửa trị nước xong thì các bậc hiền
tài đến tụ tập như mưa. Đó là khuyên làm điều tốt, lìa bỏ điều xấu, bày tỏ điểu
hay, việc dở.
