Pháp lệnh không được theo đúng thì công việc sẽ lộn xộn không chỉnh đốn
được;
Người có hai lòng thì nước nhà chịu nguy hại.
Cho nên dùng chính pháp để phòng ngự kẻ gian tà, lấy sự kiệm ước để cứu
chữa việc xa xỉ, người trung thực có thể cử coi ngục tù, người liêm khiết công
bình có thể cử coi việc thưởng phạt. Thưởng phạt không tà khúc ắt là người ta
dầu chết cũng cam phục. Trên đường có người đói, mà trong chuồng có ngựa
béo, điều ấy có thể gọi là giết người ta chết để mình được sống, xử mỏng vời
người mà dày với mình.
Cho nên bậc vua của loài người trước hết mới tìm rồi sau mới ban thưởng
trước hết ra giáo lệnh rồi sau mới trừng phạt, ắt là có người thân cận phụ họa
theo, kính sợ mà thương mến.
Không ra lệnh mà thi hành, thưởng phạt không thích đáng, ắt là trung thần
sẽ chết vì việc không đáng tội, mà gian thần sẽ được thăng thưởng nhờ việc
không đáng công.
Ban thưởng mà không tỵ hiềm người có thù oán với mình, nhờ đó mà Tề
Hoàn Công được sự giúp sức của Quản Trọng; trừng phạt mà không miễn cho
thân nhân họ hàng gần xa, đó là trường hợp Chu Công giết em mà nổi tiếng.
Cho nên Kinh Thư nói rằng:
Không thiên lệch, không bè đảng,
Vương đạo rộng rãi;
Không bè đảng, không thiên lệch,
Vương đạo công bằng.
Đó là điều đã nói ở trên.
THỨ MƯỜI MỘT: MỪNG GIẬN
Phép mừng giận là khi mừng thì chẳng nên mừng về việc không đáng mừng,
khi giận thì chẳng nên giận về điều không đáng giận.
Trong khi mừng giận phải hiểu rõ vào loại nào. Khi giận không nên làm hại
kẻ vô tội, khi mừng không nên nghe theo lời kẻ sĩ đáng trừ bỏ.
Lúc mừng giận không thể không hiểu rõ lí do khi mừng không nên tha cho
kẻ có tội, khi giận không nên giết kẻ vô tội.
