TIỂU SỬ TRẦN QUỐC TUẤN
Trần Quốc Tuấn là con An-sinh vương Trần Liễu và là cháu gọi vua Trần Thái
tôn bằng chú ruột. Ông sinh vào khoảng năm 1226, 1227, 1228 hoặc 1229 gì
đó, nguyên quán ông ở làng Tức-mặc, huyện Mỹ-lộc, tỉnh Nam-định, nay
thuộc tỉnh Nam-hà.
Khi quân Mông-cổ sang xâm lược nước ta lần thứ nhất (1257), ông tham gia
cuộc kháng chiến. Năm 1283 khi quân Mông-cổ sắp sửa mở cuộc xâm lược lần
thứ hai vào nước Đại Việt, Trần Quốc Tuấn được cử làm Quốc công Tiết chế
toàn bộ quân đội của nhà Trần. Đầu năm 1285, năm mươi vạn quân Mông-cổ
do Thoát Hoan chỉ huy từ biên giới tỉnh Quảng-tây đánh vào nước Đại Việt,
trong khi ấy mười vạn quân Mông-cổ khác do Toa-đô chỉ huy từ Chiêm-thành
tiến ra Bắc. Thế giặc quá mạnh, triều đình phải bỏ Thăng-long, rút vào Thanh-
hóa. Ở những nơi quân giặc chiếm đóng, nhân dân làm vườn không nhà trống.
Tức giận, quân giặc đi đến đâu cướp phá và giết chóc nhân dân đến đấy. Vua
Trần Nhân tôn lo sợ, hỏi Trần Quốc Tuấn: “Hay ta tạm hàng để cứu muôn
dân?” Quốc Tuấn khảng khái trả lời: “Nếu bệ hạ muốn hàng, trước hết hãy
chém đầu thần đi đã”.
Để giáo dục cho các tướng sĩ phép dùng binh đánh giặc giữ nước, Trần
Quốc Tuấn đã căn cứ vào các sách binh pháp của Tôn Vũ và Ngô Khởi mà
soạn ra sách Binh gia diệu lý yếu lược hay Binh thư yếu lược. Ông lại viết Hịch
tướng sĩ để khích lệ lòng yêu nước và chí căm thù của các tướng sĩ đối với
quân xâm lược.
Do chiến lược, chiến thuật đúng đắn của Trần Quốc Tuấn, do tinh thần quyết
chiến của quân đội, đầu Tháng Năm năm Ất dậu (1285), quân đội nhà Trần
đánh bại quân của Toa-đô ở cửa Hàm-tử làm cho Toa-đô phải đem tàn quân
chạy về cửa biển Thiên-trường. Ngay sau đó, Trần Quốc Tuấn lại nhanh chóng
tập trung quân đội, bất ngờ đánh vào căn cứ giặc ở Chương-dương, và đã tiêu
diệt hầu hết quân Mông-cổ đóng ở đấy. Thoát Hoan thấy Chương-dương bị
đánh, vội cho quân từ Thăng-long đến cứu viện Chương-dương. Quân Mông-
