nước không có chỗ thông, mà hay mưa dầm, thì nên tháo nước vào cho ngập;
đóng quân ở nơi chằm hoang, cây cỏ um tùm, gió thổi lồng lộng, thì nên đốt
mà tiêu diệt; quân đóng mãi một nơi, tướng sĩ trễ nải, quân không đề phòng, thì
nên lẻn mà đánh úp.
Sách Kinh thế
2
: Có nho tướng, có dõng tướng, có cảm tướng, có xảo tướng,
có nghệ tướng. Nho tướng hay mưu; dõng tướng hay đánh; cảm tướng nhiều
can đảm; xảo tướng giỏi chế tác; nghệ tướng thì tài năng; gồm cả thì không gì
không thần, đủ cả thì không gì không lợi. Hòa mục có công hiệu rất lớn cho
cuộc trị an. Hòa ở trong nước thì ít phải dùng binh; hòa ở ngoài biên thì không
sợ báo động. Bất đắc dĩ mới phải phạt kẻ làm xằng, càng quý hòa mục. Vua tôi
hòa mục thì dùng được người tài; tướng văn tướng võ hòa mục thì làm nên
công nghiệp; tướng sĩ hòa mục, trong lúc thưởng sẽ nhường nhịn nhau, gặp
nguy nan sẽ cứu giúp nhau. Đó, hòa mục là đạo rất hay cho việc trị nước
hành binh, không thay đổi được.
Sách Bảo giám
3
: Khí lượng của tướng, lớn nhỏ khác nhau. Tướng mà che
điều gian, giấu điều họa, không nghĩ đến điều quân chúng oán ghét, đó là
tướng chỉ huy mười người. Tướng mà sớm dậy khuya nằm, lời lẽ kín đáo, đó là
tướng chỉ huy được trăm người. Tướng thắng mà biết lo, mạnh mà giỏi đánh,
đó là tướng chỉ huy nghìn người. Tướng mà ngoài mặt hăm hở, trong lòng ân
cần, biết người khó nhọc, thương kẻ đói rét, đó là tướng chỉ huy được vạn
người. Tướng mà gần người hiền, tiến người tài, ngày thường cẩn thận, thành
thực rộng rãi, giỏi việc dẹp loạn, đó là tướng chỉ huy được mười vạn người.
Tướng mà dùng nhân ái dvoi kẻ dưới, lấy tín nghĩa phục nước láng giềng, trên
biết thiên văn, dưới biết địa lí, giữa biết việc người, coi bốn biển như một nhà,
đó là tướng chỉ huy được cả thiên hạ, không ai địch được…
Ra trận mà đổi tướng, điều đó nhà binh rất kiêng. Nên chờ ngày tháng để
buộc cho thành công.
______________________________
1.
Tôn tử, thiên IV
2.
Sách Kinh thế bát loại toản biên, “Binh tào”, quyển 63-68
3.
Chúng tôi không tìm ra sách Bảo giám.
Phép lập đàn phong tướng
1
