ngờ là ý muốn không như thế, để làm ý muốn như thế. Đó là phép tinh vi để
phá quân bắt tướng, hàng thành phục ấp. Cái làm chỉ là cái bóng; làm mà
không nghĩ thế chỉ là cái bóng ở trong bóng thôi, như hai cái gương treo đối
nhau, thực là huyền ảo mà càng huyền ảo. Cái mưu làm cho địch khốn
1
là tính
cái lợi ở chỗ ta có thể làm hóa ra không được, thế thì trí của mất chỗ dùng. Mộ
lính khống cho nó ập đánh khống, làm đất khống cho nó tiến đánh khống, xuất
phát khống, phô sức khống, dùng vật khống để dụ nhử khống; hoặc lấy hư để
khốn nó
2
, hoặc lấy thực để khốn nó. Chỉ có hư mà không có thể thực, thì lừa
dối không thể thành công; chỉ có thực mà không có thể hư thì đến việc không
biết biến hóa. Vận hành ở khoảng giữa không và có. Xoay chèo ở lúc đầu chưa
làm; mịt mịt mờ mờ, địch vốn có trí mà không thể nghĩ vào đâu, địch vốn có
mưu mà không thể tính vào đâu; thực là biến hóa thần kì ở trong chỗ hư không
vậy… Người tướng quên mình để báo ơn vua mà không làm cho lòng sĩ tốt
cũng như mình thì tướng ấy chưa phải là tướng lập công giỏi. Cùng sĩ tốt cùng
ăn uống, thì sau sĩ tốt quên được nỗi đói khát ở trên cật ngựa; cùng sĩ tốt cùng
lên đài đi giày
3
, thì sau sĩ tốt quên được nạn chông gai ở ngoài quan ải; cùng
sĩ tốt cùng dậy cùng nghỉ, thì sau sĩ tốt quên được nỗi lao khổ của chiến chinh;
lo cái lo của quân lính, đau cái đau của quân lính, thì sau quân lính quên được
vết thương vì gươm tên. Việc đã quen mà tình lại chu đáo, nên lấy đánh giặc
làm thiết yếu, lấy đau chết làm phận sự, lấy xông pha tên đạn làm việc gốc, mà
không biết mình ở vào chỗ gian nguy. Quên mình thì ở chỗ hiểm như ở đất
bằng, ăn mùi đắng như nhai đồ ngọt. Cái oai vận dụng ở nơi thiên hạ chưa kịp
biết; khống chế ở nơi thiên hạ không dám động; đánh vào nơi thiên hạ không
thể giữ; chẹt vào nơi thiên hạ không thể xông; chạy đến những nơi thiên hạ
không thể đỡ; lìa bỏ những nơi thiên hạ không thể tụ. Cái oai vận dụng, chưa
dùng binh đao mà địch đã sợ trước rồi; đã dùng binh đao thì không ai địch
nổi; một thời thì sợ người, nghìn năm thì sợ tinh thần. Tiến lên hay lui giữ do ở
ta thì hẳn thắng; do ở ta thì ta khống chế địch, do ở địch thì ta bị địch khống
chế. Bị khống chế không những riêng ta không muốn, mà địch cũng không
đành chịu bị động, tức địch cũng không muốn bị khống chế. Nhưng ta có thể
khống chế nó thì không thể không làm thế. Theo tính tự nhiên, không cái gì là
không thế. Bắt đầu quen ở một việc mà ra, lâu rồi nhân đó mà thành tự nhiên,
cho nên người khéo dùng binh, thấy gì cũng là việc binh, bàn gì cũng là chiến
