trí bề ngoài để mà thủ; không quá ở chỗ theo độ số; không khốn ở chỗ có dự
bị; thận trọng từ cái nhỏ; mưu trí ở việc lớn; trừ hại thì quả quyết được lòng
dân vì nhún nhường; bị khinh rẻ vì hay ngờ vực; ác nghiệt vì hay chém giết;
thiên lệch vì nhiều lòng riêng; không tường tất vì ghét nghe lỗi mình; không
tiết độ vì hao phí của dân; không sáng suốt vì nghe lời dèm pha; không chắc
chắn vì nhẹ dạ; quê mùa vì bỏ người hiền; mắc vạ vì ham lợi lộc; bị hại vì gần
tiểu nhân; mất nước vì không gìn giữ; nguy khốn vì không tỏ hiệu lệnh.
_____________________________
1, 2.
Ngô tử, thiên III.
3.
Ngô tử, thiên IV.
Phàm binh không đánh thành không lỗi, không giết người không tội. Kể ra
giết cha anh người ta, cướp của cải người ta, bắt con cái người ta, đó đều là
trộm cướp. Cho nên binh là để giết bọn bạo loạn và cấm điều bất nghĩa. Bình
đến đâu thì người cày không bỏ ruộng, người buôn không bỏ hàng, sĩ đại phu
không bỏ chức. Vì quyền bàn bạc về võ chỉ ở một người, cho nên mũi gươm
không giây máu mà người trong thiên hạ đều thân yêu cả.
Phàm giết người là để cho sáng tỏ oai võ vậy. Giết một người mà ba quân
sợ, giết một người mà vạn người mừng, thì cứ giết. Giết cốt ở giết người có tội
lớn; thưởng cốt ở thưởng người có công nhỏ. Đáng giết, thì dẫu người quý
trọng cũng giết, đó là hình thì xét ngược cả lên trên; thưởng thì thưởng cho cả
những trẻ chăn trâu, người giữ ngựa, đó là thưởng thì trôi xuống cả dưới vậy.
Kể ra có thể hình xét ngược lên trên, thưởng trôi xuống dưới, thì đó là oai võ
của người tướng. Cho nên nhà vua phải trọng tướng. Kể ra tướng trên không bị
hạn chế bởi trời, dưới không bị hạn chế bởi đất, giữa không bị hạn chế bởi
người.
Cho nên binh là đồ hung khí, tranh nhau là việc trái đức, mà tướng là thần
chết, bất đắc dĩ mới phải dùng.
Ở trên không nệ trời, ở dưới không nệ đất, ở sau không nệ mệnh vua, ở
trước không biết có địch. Binh của một người như hùm như sói, như mưa như
gió, như sấm như sét, rầm rầm rộ rộ, thiên hạ đều kinh. Binh thắng giống như
nước. Kể ra nước là vật rất mềm yếu, nhưng có thể làm cho gỗ núi sụt lở,
không có gì lạ đâu, vì tính chuyên nhất mà cảm xúc ngay thực. Nay lấy gươm
giáo sắc bén, giáp da tê bền, ba quân đông đúc, có cả kỳ chính, thì thiên hạ
