tành; mừng nhiều thì không có uy; giận nhiều thì lòng người lìa; nói năng
nhiều thì cơ lộ; ham thích nhiều thì trí lầm; rộng rãi thì quân trễ nải; bạo ngược
thì quân oán hờn. Tướng tự chuyên thì người dưới đổ lỗi cho; tướng tự khen
mình thì người dưới không chịu lập công; tướng nghe lời gièm thì người ngay
bỏ đi; tướng ăn của đút thì quân lính gian tham; tướng ham việc trong buồng
thì quân lính dâm đãng; không tham tài mê sắc thì giữ mình được trong sạch;
biết lánh hiềm xa ngờ thì uy tín được tăng thêm; tính kĩ lo xa cho nên không
hỏng việc; theo thời thuận biến cho nên lập được công; thương yêu người dốc
lòng làm, cho nên được yêu mến; nghe lời phải xa kẻ gièm cho nên người xa
lại; tính trước rồi sau mới làm, để phòng biến cố; trước có tín rồi mới nói cho
nên thu phục được người dưới; tội thì trị công thì thưởng cho nên uốn nắn
được người; xem gương việc xưa sáng suốt việc nay cho nên soi sáng được
quân chúng; nhũn nhặn trọng người nên được lòng người; bỏ tư theo công nên
giữ được nước. Tinh thần cho ngay thẳng, hình thể cho đoan trang, động phải
như gió, đứng phải như núi, chiến đấu phải như sấm sét, cơ mưu phải như quỷ
thần, lo nghĩ phải thấu như ánh sáng, mệnh lệnh phải nghiêm như sương tuyết.
Có được như thế mới có thể đương được mệnh lớn của nhà nước.
______________________________
1.
Nguyên văn chép sót đoạn giải thích về uy tướng.
Trong quân có người ốm, tướng phải thân hành đem thuốc điều trị; quân có
người chết, tướng phải khóc thương; quân đi thú xa thì sai vợ con đến nhà
thăm hỏi; phàm có khao thưởng thì chia đều cho quan và quân; khi có hành
động thì phải họp cả tướng tá để bàn, mưu đã định thì sau mới đánh. Cho nên
tường với binh có cái ơn hòa rượu
1
và hút máu
2
. Cho nên quân sĩ có những
cuộc vui thui trâu bày rượu và cái khí ném đá; yêu mến như con em theo cha
anh, như chân tay đỡ đầu mắt, không ai ngăn được. Nếu hà khắc là cho họ đau
đớn, bắt làm lụng nặng nề, thì những tiếng thù oán nghe không xiết! Tướng
súy coi quân sĩ như cỏ rác thì quân sĩ coi tướng súy như cừu thù, cầu họ làm bộ
hạ thì cũng là khó, còn mong gì họ gắng sức liều chết để đánh địch nữa. Đó là
đại lược về phép tướng súy vỗ về quân sĩ vậy.
Sách Binh lược
3
: Tướng giỏi cầm quân không vì quân ta nhiều mà kiêu,
không vì quân ta ít mà nản chí. Kể ra mạnh không gì bằng hổ dữ, nhưng bắt
