quân có tiết chế thì dù tướng tầm thường cũng chưa thua. Nếu quân tự loạn thì
tuy tướng giỏi cũng nguy, còn ngờ gì nữa.
Thái tôn nói: Phép dạy tập thực là không thể bỏ qua. – Tĩnh nói: Dạy tập
đúng phép, thì quân sĩ vui dùng; dạy tập không đúng phép thì dù sớm chiều
đôn đốc cũng không ích gì. Thần vì thế mà chăm chắm theo phép xưa, đều đã
chép thành đồ, ngõ hầu mới thành quân có tiết chế được.
_____________________________
1. Mạo nhẫn: Xông liều vào chỗ nhọn sắc, tức quân cảm tử.\
2.
Quán binh: Quân quen thạo.
3. Tử đấu: Đánh nhau đến chết.
4.
Tất tử: Quyết phải chết. – Sách Võ kinh trực giải, phần “Lục thao”,
chương 53.
5. Tức Gia-cát Lượng, phong Vũ hương hầu.
Vua Thái Tôn nói: Trẫm cùng Lý Tích bàn binh pháp nhiều chỗ giống thuyết
của khanh, nhưng Tích không xét xuất xứ. Khanh chế “Lục hoa trận pháp” do
đâu mà ra? – Tĩnh nói: Thần căn cứ ở phép Bát Trận của Gia-cát Lượng, trận
lớn bọc trận nhỏ, dinh lớn bọc dinh nhỏ, góc cạnh liền nhau, chỗ cong chỗ gãy
đối nhau, phép xưa như thế, thần nhân đó mà vẽ đồ; cho nên ở ngoài thì vạch
vuông, ở trong thì vòng tròn, mà thành “Lục hoa trận pháp”, tục gọi là thế. –
Thái tôn nói: Trong tròn, ngoài vuông, là nghĩa gì? – Tĩnh nói: Vuông sinh ở
bước, tròn sinh ở kỳ, vuông để bước được đúng, tròn để quanh được đều. Thế
là số bước theo hình đất, đi quanh theo hình tròn. Bước đúng, quanh đều. thì
biến hóa không rối. Bát trận là phép cũ của Võ hầu vậy. – Thái tôn nói: Vẽ
vuông để xem phép bước, vẽ tròn để xem phép binh khí. Bước là phép dạy
chân, binh [khí] là phép dạy tay, tay chân tiện lợi, thế là được quá nửa công
việc. – Tĩnh nói: Ngô Khởi có nói: Dứt mà không lìa, lùi mà không tan, đó là
phép bước vậy. Dạy quân sĩ cũng như bày con cờ trên bàn cờ, nều không vạch
đường thì con cờ dùng sao được? Tôn tử nói: Đất sinh ra đo, đo sinh ra lường,
lường sinh ra số, số sinh ra cân, cân sinh ra thắng. Cho nên quân thắng như lấy
dật (nén) mà cân với thù
1
, quân bại như lấy thù mà cân với dật. Đều bắt đầu tự
đo lường vuông tròn cả. – Thái tôn nói: Lời nói của Tôn tử sâu sắc lắm, không
đo đất xem xa gần, xem hình rộng hẹp, thì lấy gì mà chế được tiết. – Tĩnh nói:
Người tướng tầm thường ít biết được tiết. Người đánh giỏi thì thế hiểm mà tiết
