Sách Bảo giám:Sinh địa là nơi tả hữu tiền hậu không phải là đất tử tuyệt,
đâu cũng có đường vận lương. tiến thoái đều lợi cả. Sinh địa tuy nói là lợi của
nhà binh, có thể dùng được chỉ có sáu trường hợp thôi: Đem quân vào sâu
được đó là một trường hợp khá dùng; quân ngựa tinh sắc, trận thế quen biết,
đó là hai trường hợp khá dùng; tướng trầm nghị, giới lệnh nghiêm, đó là ba
trường hợp khá dùng; ta mạnh địch yếu, đó là bốn trường hợp khá dùng; đại
tướng vốn có ân tín cho quan quân phục theo, đó là năm trường hợp khá dùng;
tướng sĩ thích đánh, đó là sáu trường hợp khá dùng. Không dùng được có hai
trường hợp: Quân lính nhớ nhà, đó là một trường hợp không thể dùng; tiến thì
lợi lui thì hại, đó là hai trường hợp không thể dùng. Sự lợi hại của đất sinh và
đất tử há không nên xét kỹ sao?
Tử địa: Dựa núi cách sông, đường nước đường lương đều dứt. Tử địa tuy
nói là hại của nhà binh, nhưng có thể dùng để đánh được có bốn trường hợp:
Ân uy của tướng rõ rệt, quan quân phục theo, đó là một trường hợp; quân ta
cùng quân địch ngang nhau, ta đánh thì lợi, để nó đánh thì hại, cần sai quan và
quân tử chiến, đó là hai trường hợp; bị địch bức bách, lương cỏ đều hết, đó là
ba trường hợp; quân trước đã bị phá, quân sau vẫn còn như cũ, đó là bốn
trường hợp. Còn không thể dùng thì có ba trường hợp: Nó đông mà ta ít, đó là
một; lợi hại chưa rõ mà ép quân cưỡng làm, đó là hai; dùng dằng chưa quyết,
đó là ba.
Xem động tĩnh thì biết là dũng hay nhát:
Cất chân bước cao, mất trông không liếc ngang, đó không phải là tướng trầm
tĩnh. Ở lúc kịch mà đơn giản. Ở lúc nguy mà yên tĩnh. Xưa Tạ Huyền nhà Tấn,
đương lúc quân Tần áp cõi thế như núi Thái đè chồng trứng, mà Huyền cứ
đánh cờ như không. Khấu Chuẩn nhà Tống, đương khi quân Khiết-đơn vào
cướp, thư ngoài biên báo tin gấp mà Chuẩn vẫn uống rượu và đánh bạc tự
nhiên. Thế mới phải.
Thấy người ngồi như hổ, đi lại như chim cắt bay; đem quân tới địch thì uy
giận gấp bội lên; thấy thế lợi thì cứ tiến, không nhìn lại sau; người quân tử cầm
quân thì tiến thoái quả quyết, xem người thì thênh thả vui tươi, chí thì ở trừ tàn
bạo, đó là khí độ của người tướng quốc. Thấy ác không giận, thấy lành không
mừng, nhan sắc không thay đổi, đó là lượng của người thiên tử.
