và của người để dùng phép mà giữ mình và chế người. Hoặc nghiêm ngoài
để giữ trong; hoặc bền gốc để rộng nền; hoặc cắt cánh để cô thế; hoặc bắt
chủ để tan quân; hoặc đánh mạnh cho yếu sợ; hoặc chống hoặc đánh;
hoặc dẹp, hoặc vỗ; hoặc vây hoặc giữ; hoặc xa hoặc gần; hoặc kiêm làm cả
hai cách; hoặc chuyên lực vào một phép; xem xét, tham chước, quyết
định; vả lại mềm mỏng mà làm, nhởn nhơ chờ biến; rồi chuyển sang đánh
mà tiến, có thể đại thắng được.
Thực hư. Phàm giặc kết trại lâu ngày, chợt thấy một hôm bếp lửa bội
thêm, đó hẳn là kế bỏ trại mà lui, cho nên trước làm ra kế ấy để khiến ta
bền lòng. Ta kíp sai du binh mai phục trước ở đường trọng yếu, chờ nó đi
qua mà đánh, chắc chắn là toàn thắng. Đó là yếu lược lấy thực làm hư vậy.
Kế sai khiến anh hùng. Kẻ sang thì lấy kiêu ngạo mà khích; kẻ giàu thì
lấy xa xỉ mà khích; kẻ nghèo thì lấy giàu mà khích; kẻ bạo thì lấy giận mà
khích; kẻ dũng thì lấy mạnh mà khích; kẻ trí thì lấy cơ mà khích; kẻ nhân
thì lấy yêu mà khích; kẻ nghĩa thì lấy thẳng mà khích; kẻ lễ thì lấy nhũn
mà khích; kẻ tín thì lấy hẹn mà khích; xa thì lấy gần, thân thì lấy sơ, tôn
thì lấy ti, nhỏ thì lấy lớn, ít thì lấy đông, khỏe thì lấy yếu, lợi thì lấy hại,
thành thì lấy bại, tối thì lấy sáng, hư thì lấy thực, nhàn thì lấy nhọc, ưa thì
lấy ghét. Đến như công tư, tà chính, phải trái, mừng giận, thảm vui, đi lại,
theo chống, liêm tham, siêng lười, rộng ngặt, lành dữ, khéo vụng, thuận
nghịch, đều thế cả. Cùng là thân yêu thù oán, trung quốc ngoại di
1
, dũng
mãnh mưu kế, quật cường lễ nghĩa, hà khắc khoan hồng, ngược ngạo
nhún nhường cũng thế. Nhưng có kẻ tiến thì lấy lui mà khích; đánh thì lấy
giữ mà khích; lâu thì lấy chóng mà khích; đói thì lấy no mà khích; gặp
chước dùng chước, rồng tung khóa sắt lên không; lấy mưu đánh mưu,
phượng bẻ lồng vàng bay bổng. Cá về biển lớn, phải đâu là cá cắn câu;
chim liệng trời cao, há phải là chim bị nhốt. Cao thấp mặc họ cao thấp,
đều vào roi vọt tay ta; dọc ngang mặc họ dọc ngang; đều bị tay ta giá ngự.
Đó là kế sai khiến anh hùng, đâu đâu cũng có công hiệu ra quỷ vào thần.
Kế lâm cơ ứng biến. Mây mưa rợp trời, mưa tuyết đầy đường, cuốn
giáp ngậm tăm, rảo chạy đến bờ dốc, rừng rậm, hang sâu, chôn giáo đặt
phục để đánh úp; khi chính chính đường đường thì hào sâu luỹ cao; khi
nhanh nhanh chóng chóng thì chặn gươm bẻ giáo; ly gián để nhân chỗ sơ
