muốn họp vây thì quân ta chống lui chiếm lấy nơi cao, thuận thế đi lại, đánh thì
hẳn được.
Địch nếu rộng, bày cớ xí ở núi cao lũng rộng, giương quân mà đi, thì hẳn có
quân tinh kỵ phục ở đường tắt, ngầm tiến đánh dinh trại ta ở nơi chẳng ngờ. Ta
nên đặt cao vọng lâu để nhòm, hoặc có nơi bụi bay chim liệng, thì kén ngay
tinh binh hoặc kỵ binh đi trước thám xét, quả có quân giặc thì chia quân ra nơi
yếu hại mà đón
2
.
Phàm đội ngũ bị quân địch bức đánh đông quá không chống được, thì các
đội ngũ lân cận đều phải cùng ra sức cứu viện.
Phàm mười người địch một thì vây; năm người địch ba thì đánh; hai người
địch một thì chia quân kỳ phục
3
.
Phàm binh đương đánh nhau, các đội khiêu đãng
4
, kỳ binh, thì quân và ngựa
nên lường mà rút người các đội để bổ vào, tức tùy các đội mà rút bắt người
ngựa
5
.
_________________________________
1.
Thuộc tỉnh Thiểm-tây, Trung-quốc.
2.
Xem Võ bị chế thắng chí, quyển 5. chương “Liệu địch”.
3.
So với Tôn tử ở thiên “Liệu địch”.
4.
Quân khiêu đãng là quân cưỡi ngựa để đi thăm dò ở trước, cũng gọi là
thám kỵ.
5.
Xem Võ bị chế thắng chí, quyển 5, chương “Ứng chiến”.
*
* *
Sách Binh lược:
Đem quân vào sâu trọng địa, phải có kế khéo để về. Đem quân vào sâu trọng
địa, ở đời gần đây có ba cuộc là: Quân năm Giáp ngọ
1
(của họ Trịnh), quân
năm Bính ngọ
2
(của Tây-sơn), quân năm Kỷ dậu
3
(của Bắc triều) mà có cách
không về khác nhau. Vì quân năm Giáp ngọ là quân tham, hành động không
chính đáng, đã không phải là quân mưa phải thời, huống lại để binh ở lâu đến
chín năm. Giặc mạnh Tây-sơn
4
thì để đấy mà không hỏi, tự lấy làm yên, đến
nỗi quân chiếm đóng đều bị úp đổ. Đó là vì cớ không khéo về vậy. Quân năm
Bính ngọ cũng là quân xâm lược mà thôi; nhưng khi mới vào thì ba quân của
họ Trịnh tản mát chưa có thể họp được ngay, khoảng đó dù có trung thần nghĩa
