sĩ, mà trí không kịp mưu, dũng không kịp quyết, liệu thế về hẳn không ngại, thì
về chóng là kế rất hay. Đến như năm Kỷ dậu, quân Bắc sang Nam, tự cho là
thành Lê đã khôi phục rồi thì việc cứu nhà cháy thương láng giềng, nghĩa
không còn nữa, mà một cõi Ái-châu để cho giặc mạnh nuôi uy, cho nên quân
địch áp vào cõi, thì quân muộn dặm
5
treo vào không có chỗ nào mà về nữa.
Tuy thế quân tự đất Bắc lại đây không rõ thế địch, nên vụng ở chỗ liệu người,
ở yên cẩu thả, nhưng vua Lê phải chịu trách nhiệm vậy.
Đồng-quan
6
là nơi hiểm yếu, lấy chắc bền mà chống giữ, chẳng bằng phía
Bắc giữ lấy Bồ-bản, sang sông mà tiến vào phương Tây, tới nơi lòng ruột, đặt
quân ở nơi tử địa, thì vòng vây ở Hoa-châu
7
không đánh tự tan. Đồng-quan đã
tan, thì địch trông vào trong mà chạy. Các chi tiết đã tan rồi, đất Trường-an có
thể ngồi mà lấy được.
Địch kia sợ gì thì dùng cái sợ đó mà đánh, không khi nào là không thắng. Ví
như địch sợ cung tên thì ta lấy cung tên mà đánh, khiến mất tinh thần. Gần đây
như Tây-sơn thấy quân Bắc sợ voi, thì dùng voi để đánh, đó là được ý ấy vậy.
Cái gì địch xem khinh thì dễ để chống địch; cái gì làm địch sợ hãi thì khó mà
liệu địch.
Quân địch sắc lắm, hẳn là tính kế vạn toàn. Nếu có vấp ngã thì khí họ hăng
lên mà việc ta hỏng vậy. Chi bằng ta đóng đại quân ở núi Phúc-chu để chống,
nó đi không hàng 200 dặm mà chẳng được gì, khi sắc đã nhụt, chợt thấy đại
quân hẳn là sợ hãi, ta tiếp quân giữ bền trận mà không giao chiến, nó muốn
đánh mà không được đánh tự nhiên tan chạy. Đó là thượng sách vậy.
Quân Ngô nhẹ mà ít, lợi ở sự đánh liền. Nên giữ Đại-nghiễn
8
, khiến nó
không vào được, kéo dài ngày giờ, để tan nhuệ khí, rồi sau dần dà kén quân
tinh kỵ, vận lương, sắc cho Đoàn Huy đem dân Duyện-châu
9
do phía đông mà
xuống đánh cả bụng lưng. Đó là thượng sách.
_______________________________________
1.
Binh Giáp ngọ: Tức là quân của Hoàng Ngũ Phúc, do Trịnh Sâm phái vào
đánh Thuận-hóa.
2.
Binh Bính ngọ: Tức là quân Nguyễn Huệ ra đánh Thăng-long, Trịnh Khải
thua chạy.
3.
Binh Kỷ dậu: Tức là quân của Tôn Sĩ-nghị nhà Thanh xâm lược nước ta,
bị Nguyễn Huệ đánh đuổi tan tành.
