đánh lấy thắng. Nhưng quân địch gấp ta mười lần, nay đánh một trận mà lui
được thì thế nào nó cũng quay trở lại, ban đêm đánh úp thì ta nguy. Nên chiều
hôm dời dinh đi. Quả đêm địch lại, chỉ thấy dinh không thì cả sợ. Ta nhân lúc
bất ý, đánh thì thắng ngay.
Phàm động binh phải đo đắn có lợi cho nhà nước, giúp đỡ được nhân dân,
thêm trọng được uy danh thế lực. Nếu được không bù mất thì không phải là lợi
tốt. Đi xa có chắc khỏi lo không? Ra chỗ hiểm có chắc khỏi hại không? Xông
trận có chắc khỏi thua không? Đánh thắng có chắc khỏi tổn không? Lui mà
không mất đất thì lui, lánh mà giữ được toàn thì lánh. Chạy mà có chỗ dụ địch,
hàng mà có chỗ đặt mưu, bỏ mà có chỗ giữ; mất mà có chỗ thu, thế thì sự chạy,
sự hàng, sự bỏ, sự mất, người hành binh phải dùng trí để xem cho có lợi.
Đại phàm dùng kế, không phải chỉ một kế mà làm riêng được, mà phải có
mấy kế để giúp đỡ nhau. Lấy mấy kế giúp một kế, do trăm nghìn kế kén lấy vài
kế. Cho nên người khéo dùng binh định làm kế gì, cốt phải thực hành. Vận
dụng khéo tất phòng tổn thất; lập mưu phải lo sự thay đổi; sai tướng phải ngừa
sự trái lệnh; chước này bị ngăn trở thì chước kia nảy ra; một mối đến mà mấy
mối nổi lên; trước chưa làm mà sau lại đủ. Trăm kế lần lượt nảy ra, không sót
chước nào. Tuy tướng trí giặc mạnh cũng có thể chế được ngay.
*
* *
Sách Tôn tử:
Phàm giữ chiến địa trước để đợi địch thì nhàn; đến chiến địa sau mà mưu
thắng thì nhọc. Cho nên người giỏi đánh, khiến người đến mà không bị người
khiến đến. Khiến được người tự đến là lấy lợi mà nhử. Khiến người không
được đến là lấy hại mà dọa. Cho nên địch nhàn thì có thể làm cho nhọc; địch
no thì có thể làm cho đói; địch yên thì có thể làm cho động. Ra cái chỗ họ
không tới; tới cái chỗ họ không ngờ. Đi nghìn dặm mà không nhọc, ấy là đi
trong chỗ không người. Đánh mà muốn giữ được, phải đánh chỗ họ không giữ.
Giữ mà muốn vững được, phải giữ chỗ họ không đánh. Cho nên người giỏi
đánh thì địch không biết lối nào mà giữ; người giỏi giữ thì địch không biết lối
nào mà đánh. Nhỏ nhặt thay nhỏ nhặt! đến không có hình. Thần tình thay thần
tình! đến không có tiếng. Cho nên nắm giữ được tính mệnh của địch... Ta
không muốn đánh thì vạch đất mà giữ. Địch không đánh được với ta, là vì ta
