Phép bố trận tác chiến. Lãnh ba quân, kể có 33.500 người, có thể bày
một thế trận. Nếu gặp địch đánh thì hai bên đói no, nhọc nhàn, cố nhiên
không như nhau. Nếu quân địch chia ra phần tiến phần dừng, thay đổi
nhau mà đánh, thì quân ta đến chiều đã mệt sức rồi. Nên sai hai quân làm
trận trước trận sau và một quân làm nghi binh để ứng khi gấp và bổ chỗ
trống. Binh pháp nói: Mỗi nghìn người, phải kén ba trăm người làm binh
kỳ, muôn người phải kén nghìn người làm binh kỳ, thường theo ở hai bên tả
hữu đại tướng để ứng dụng trong khi cần kíp.
Phàm chiến đấu, đều phải dùng một người đầu hàng phó đội cầm đao áp ở
phía sau, xem quân sĩ nào không vào trận thì chém, và người lãnh kiêm
3
cứng
rắn cầm đao ở phía sau nữa để đốc chiến, xem người nào không vào trận thì
chém. Quân lính hết thảy phải biết vế bên trái vai bên phải của mình, đi đứng
phải đúng theo thứ tự.
Trận vuông cũng có thể thắng; trận tròn cũng có thể thắng; rối lộn cũng có
thể thắng; tới chỗ hiểm cũng có thể thắng. Địch ở núi thì leo mà đi theo, địch ở
vực thì lặn mà đi theo, tìm địch như tìm con mất, đi theo mà không ngờ, cho
nên có thể đánh bại địch mà nắm lấy tính mệnh của nó. Phàm sớm quyết thì
định trước, nếu kế không định trước, nghĩ không sớm quyết, thì tiến lui không
định, lòng sinh ngờ thì hẳn thua. Cho nên binh chính thì quý dùng trước, binh
kỳ thì quý dùng sau, hoặc trước hoặc sau, đều để chế địch cả. Thế tướng
4
không biết phép, chuyên mệnh lệnh mà làm, dũng trước khi đánh, nên không
trận nào là không thua. Cất quân có ngờ mà lại không ngờ, chỗ đi có tin mà lại
không tin, đến thì chậm nhanh khác nhau, ấy là ba điều luỵ của việc đánh trận
vậy.
Phàm đánh trận thì đánh chỗ tĩnh yếu, lánh chỗ tĩnh mạnh; đánh chỗ nhọc
mệt, lánh chỗ nhàn rỗi; đánh chỗ sợ lớn, lánh chỗ sợ nhỏ; đó là đạo lý từ xưa
vậy.
Tôi xin hỏi thầy rằng: Phàm hay lấy ít mà thắng nhiều, lấy yếu mà địch
mạng, lấy nhỏ mà chế lớn, thế mới gọi là thiện chiến. Nếu như ở khoảng
đường dài đồng rộng, chiến kỳ đã ngặt, giặc đem hàng trăm vạn quân, đầy núi
chật đồng kéo đến, mà quân ta ít và yếu, vội vã chưa phòng bị trước, chưa đặt
phục xuất kỳ thì làm thế nào? Thầy trả lời rằng: Phàm quân họ xung mạo gió
