Mỗi khi đánh thì cho giáo trường ở trước, ngồi mà không được đứng lên.
Thứ đến cung rất mạnh, rồi đến nỏ rất mạnh, quỳ gối để chờ. Thứ nữa đến
cung thần tý. Ví như ước trận đến trong 200 bước thì cung thần tý phải bắn
trước, 70 bước thì cung nỏ mạnh đều bắn. Trận sau cũng thế. Thấy trận thì lấy
mức cách nhau làm hạn, như móc sắt liền nhau. Đợi có người bị thương thì
thay đổi người khác; gặp khi thay đổi thì dùng trống làm tiết. Quân kỵ thì ở hai
cánh mà che phía trước. Trận đã thành thì quân kỵ lui ra. Thế gọi là lũy trận.
Đánh trận bằng xe thì không nói ở đây.
Cho nên biết nơi đánh, biết ngày đánh, thì có thể xa nghìn dặm mà họp đánh
được; không biết nơi đánh, không biết ngày đánh, thì tả không cứu được hữu,
hữu không cứu được tả, trước không cứu được sau, sau không cứu được trước,
huống là ở xa mấy nghìn dặm hay ở gần mấy dặm! Nếu sự suy tính của ta mà
không hơn người thì dù quân có nhiều, cũng không ích gì cho sự thắng vậy.
Cho nên sự thắng có thể làm được. Quân địch dù nhiều có thể khiến nó không
chiến đấu. Cho nên tính thì biết được kế nên hay chăng, làm thì biết được là
động hay tĩnh, xem hình thì biết được đất tử hay sinh, đua chọi thì biết được có
thừa hay không đủ. Cho nên hình tột mực là ở vô hình; vô hình thì sâu, gián
điệp không thể dòm, người trí không thể mưu được. Nhân hình mà đặt sự
thắng vào quân, quân không thể biết. Người ta đều biết cái hình do đó ta thắng
mà không biết được cái hình do đó ta chế thắng. Cho nên sự chiến thắng không
thể lặp lại, mà ứng với hình thì vô cùng.
Kể ra hình của binh thì như nước. Hình của nước thì lánh chỗ cao mà rảo
xuống thấp; hình của binh thì lánh chỗ thực mà đánh chỗ hư. Nước thì nhân đất
mà nắm sự chảy của nó; binh thì nhân địch mà nắm sự chiến thắng.
Dám hỏi: Quân địch chỉnh bị sắp đến đánh ta thì ta đối phó thế nào? Trả lời:
Tình
4
của binh là cần phải chóng. Thừa chỗ người không kịp, mà đi vào đường
không ngờ, đánh vào chỗ không phòng bị vậy. Phàm làm quân khách, vào sâu
đất người thì phải chuyên không đánh được người chủ ngay thì phải cướp lấy
đồng tốt, cho ba quân đủ ăn, nuôi dưỡng cẩn thận, đừng bắt nhọc mệt. Gồm khí
chứa lực, cùng phép binh, đặt mưu kế, làm cái không thể lường được, xông vào
chỗ không có chỗ đi, chết cũng không chạy, mà chết sao được, vì quân lính đều
hết sức. Quân lính chịu hãm thì không sợ; không có chỗ đi thì phải bền; vào
sâu thì giữ; bất đắc dĩ thì đấu. Thế cho nên binh không sửa soạn mà có răn
