được. Bèn chọn một tên nô lệ nhanh nhảu, bảo nỏ rằng: “Ta reo mà vào chúng
nó phải bỏ hũ rượu đấy mà chống nhau với ta, thì mày kíp vào mà lấy rượu:
lúc đó ta đánh lừa chúng nó là ta đánh phía tả nhà ấy, chúng nó hẳn đem hết
quân mà chống ta ở phía tả, khi chúng nó thắng mà trở lại thì đã mất hũ rượu
rồi”. Người giỏi dùng binh nên như Đường Tử-thức lấy hũ rượu, có thể bảo là
người trí vậy. Con chuột bò ra, nhìn bên tả ba lần, nhìn bên hữu hai lần, tiến ra
một tấc thì lùi lại ba lần, tiến ra một thước thì lùi lại hai lần. Ta cười cái trí của
người vụng dùng binh cũng dáng như con chuột thập thò ra ngoài cửa lỗ vậy.
Tình người ta bắt đầu thì sợ, lâu thì ổn định. Người sợ thì có thể quấy, người
định thì không phạm được. Người giỏi dùng binh, nhân sợ mà làm trước Địch
đương sợ thì nghìn dặm không xa, bao lần cửa cũng không ngăn trở, trăm vạn
quân cũng không nhiều. Người mang bánh khô, ngựa mang đậu hấp, gấp
đường mà tiến, thâu đêm mà đi, như gió lướt, như sấm giật, chính đương lúc ấy
thì vua tôi địch hoang mang, nhân dân tan tác, tướng sĩ không bền chí, đánh
một nơi mà chín nơi tự vỡ, đánh bên đông thì bên tây tự vỡ, đánh phía nam thì
phía bắc tự vỡ. Binh khí chưa dùng mà sự tan nát đã có thể thu được vậy.
Phàm đạo dụng binh, không gì thần bằng được cơ. Ly Chu
4
chưa soi đuốc,
Mạnh Bôn
5
đương ngủ say, đó là thời để dùng cơ vậy. Rình bắn con chim đã
sợ, rình bắn còn thỏ chạy đi, trước sau không đầy chớp mắt, xa gần cách nhau
không tới một phân, đó là cái hình dùng cơ vậy. Cơ một ngày không trở lại,
một tháng không trở lại, một năm không trở lại, mười năm không trở lại, trăm
năm không trở lại, thế nên người trí giả tiếc lắm.
Hai quân gặp nhau mà bày trận, hoặc quân ta ở xa mà lại, cái đêm mới đến,
hoặc là cái đêm đối với địch chưa phân được thua, hoặc là cái đêm mưa gió tối
tăm, hoặc là cái đêm quân ta chợt phải lo lắng, hoặc là cái đêm trong quân có
việc cầu thần, yến tiệc, quân địch thường mưu nhân lúc ta mỏi mệt không
phòng bị mà cướp dinh chiếm trại, cốt để làm cho ta xúc cảnh mà kinh lòng.
Ban ngày ta nên tỏ ra vẻ rất mệt, rất bực, rất thê lương; đến buổi chiều thì vượt
dinh, đặt quân phục, hờ dựng cờ xí, đèn lửa trong dinh chỗ sáng chỗ tắt xen
nhau, không bỏ trống canh mà chờ đợi. Bốn bề đặt súng cho dày mà lặng nghe.
Đợi khi quân địch vào phục, hẹn lấy 3 khẩu súng hay 5 khẩu súng, cứ đúng số
mà đều bắn. Quân phục nghe số súng phù nhau thì bốn mặt vùng dậy. Nếu
không ước định số tiếng súng thì sợ khi quân địch còn chưa vào cõi, tự bắn
