Sách Binh lược:
Như xưa Tây-sơn Nguyễn Huệ chống nhau với Thạc võ công
1
ở bên Thúy-
ái, ra quân kỳ theo đường tắt mà vào thành nhà Lê, Chúa Trịnh vừa đi về miền
Tây thì trong phủ đã dựng cờ Tây-sơn rồi.
Năm Kỷ dậu; tháng giêng ngày mồng 5, Nguyễn Huệ chia quân ra làm ba
đạo cùng với quân Bắc
2
tiếp chiến, mà thủy binh tiến đậu ở sông Nhị-hà, đó là
mưu chẹt đường về của quân Bắc vậy.
Làm tướng cầm quân mà không có thể nương dựa nhau thì thế nào cũng
thua. Như Lý Hiển-trung
3
ở cuối đời Tống chống nhau với nhà Kim, mà Hoành
Uyên thu quân về không cứu viện, để Hiền-trung quân cô không có viện, thua
ở Phù-ly, đó là tội của Uyên vậy. Bắc triều đem quân, cùng quân Tây-sơn tiếp
chiến, một trận mà thất thủ, vì cớ không có quân cứu viện vậy.
*
* *
Binh pháp nói “Chẹt cổ họng giữ chỗ hư”. Như ba tướng Từ, Tôn, Lưu
4
vâng mệnh đi đánh giặc, giặc lại vào Thái-nguyên, toan do Bảo-định qua Cư-
dung mà tiến đánh Bắc-bình. Tôn tướng quân đốc quân sáu vệ đủ để chống giữ
Bắc-bình. Lưu nhân giặc không phòng bị, thẳng đến Thái-nguyên, đánh đổ sào
huyệt của giặc. Giặc tiến thì không thắng được, lui thì không có chỗ dựa, nếu
trở về Thái-nguyên thì đã bị Từ, Lưu khống chế rồi, tiến thoái đều không lợi,
hẳn là bị bắt.
Bỏ chỗ thực mà đánh vào chỗ hư, đó là cái diệu của việc binh. Thực là nơi
nhóm họp binh lương; đánh vào chỗ thực thì việc càng khó. Người giỏi dùng
binh bỏ chỗ thực mà giã chỗ hư. Chỗ hư ấy là chỗ thực của ta, trên dưới chấn
động, dẫu có bậc trí giả cũng không mưu tính gì được.
Có khi bỏ chỗ thực giã chỗ hư mà có được có thua. Như Hán Cao tổ làm
khốn quân Sở. Hạng Vũ đem quân đánh Tề, quốc đô của Vũ bỏ không, Hán
Cao tổ bèn đem quân chư hầu kéo thẳng vào Bành-thành. Đó là cái diệu biết
giã chỗ hư vậy. Nhưng vì nảy sinh ra lòng ham muốn, thu được người đẹp và
của báu, đặt rượu mở hội, không biết chẹt đường về của Hạng Vũ, cho nên khi
Vũ nghe được tin, tự đem ba vạn tinh binh mà cả phá được quân Hán.
Lại ví như bày nghi binh ở một nơi khiến quân địch bỏ không nước để
chống cự, ta bèn đem binh kỳ đánh thẳng vào chỗ hư, bao nhiêu kho tàng của
