chạy. Địch hẳn bỏ chỗ hiểm mà đuổi đánh. Quân kỳ dậy đánh, quân chính trở
lại hợp đánh, chắc là phải thắng.
VI –
Thủy Chiến.
Thuyền lớn thì thắng thuyền nhỏ; thuyền chắc chắn thì thắng thuyền mỏng
mảnh; thuyền thuận gió thì thắng thuyền nghịch gió; thuyền thuận dòng thì
thắng thuyền nghịch dòng. Thuyền- phải phông cạn, phòng lửa, phòng gió,
phòng bị đục, phòng khóa sắt cọc sắt. Lấy thuyền Phúc-kiến mà gặp thuyền
Nhật-bản thì như lấy xe mà nghiến con bọ ngựa. Thuyền Phúc-kiến như thành
thuyền Nhật-bản như một khoang, ở trong biển lớn gặp nhau, thì đấu sức
thuyền mà không đấu sức người, thế thì biết lớn thằng nhỏ vậy. Lấy thuyền
Phúc-kiến mà gặp thuyền Quảng-đông thì như lấy đá mà ném vào núi. Thuyền
Quảng-đông đều là gỗ lim, mà thuyền Phúc-kiến thì chỉ là gỗ thông, sóng gió
đập nhau, gỗ khô đụng một cái là nát, thế thì biết chắc chắn thắng mỏng mảnh
vậy
1
.
Các họ Tôn (Quyền) Tào (Tháo) Lưu (Dụ) Lư (Tuân) đánh nhau, thuận gió
thì được trời giúp, nghịch gió thì hỏng sự cơ, thế mới biết nhân được sức gió
thì có lợi vậy.
Đời Xuân thu nước Ngô nước Sở tranh nhau, theo thủy chiến thì nước Sở
thường thắng, theo lục chiến thì nước Ngô thường thắng, thế mới biết thủy
chiến ở thượng lưu thì lợi hơn. Tuy thế, trận đánh ở Bà-dương
2
, thuyền địch
cao lớn, ta khó đánh được. Quân Minh phóng lửa để đốt cháy hết. Thế là nhỏ
thắng lớn, mỏng thắng chắc vậy. Trong cuộc Ngô Ngụy đánh nhau, địch được
thế gió, Phó Quán đem thuyền giả cách lánh, đợi địch đi qua mà quay thuyền
lại, tung gió mà đánh thắng. Thế là đổi dưới gió làm trên gió vậy. Trong cuộc
Lương Trần đánh nhau, địch thuận dòng mà xuống đông, thẳng tới Kiến-
khang
3
, Hầu Trấn
4
thong thả ra Vu-hồ
5
mà rỏn theo sau. Thuyền địch trái gió
mà tự đốt. Thế là đổi ngược dòng làm xuôi dòng vậy. Còn nạn mắc cạn cũng
đáng lo. Thuyền ngự mắc cát ở Bà-hồ
6
gần nguy, nhưng Nhạc Phi bình Dương
Yêu
7
, dự bị đặt trước bè cỏ để lấp cửa lạch, bách địch phải chạy vào chỗ hiểm
mà bắt lấy. Họ Ngô
8
ở Giao-châu nhân nước triều ra khiêu chiến mà giả cách
trốn, đợi thuyền địch vì nước triều rút mà vướng cọc, nhân đấy mà đánh. Thế
