trong thuyền dễ chở. Lại dùng bông để bọc, trên lấy mảnh vỏ bầu làm
giáp. Bầu dùng để nổi; bông dùng để xuống nước có thể chống được tên
đạn. Ở bên thì gác một cài chèo bằng gỗ cứng, đầu dùng sắt làm đao, có
thể làm chiến cụ, trong cán chèo gỗ ấy để một con dao nhỏ phòng khi cần
dùng, tuy thuyền có bị chìm mà rơi xuống nước cũng còn có thể đánh
được. Ngựa nước này cũng dùng như cái phao ngày nay, không sợ chết
đuối. Nước Nam ta dùng quân thủy chiến, thường lấy mây đan cái phao,
khúc giữa nhỏ mà đầu đuôi lớn, sơn đen, trong rỗng, để sẵn trong thuyền
phòng khi chìm đắm, tục gọi là quả nổi, nhưng không hay bằng ngựa
nước này.
Dầu đá. Tỉnh Tứ-xuyên có dầu đá
1
, nếu lấy dầu đá hòa thuốc tạo thành
những cục thuốc tthì có thể cháy trong nước mà không tắt.
____________________________________
1.
Tức là dầu hỏa.
Quạ già nước. Xưa giặc cỏ là bọn Lưu Thất đậu thuyền ở núi Lạng-sơn.
người ở châu Tô dâng kế dùng hỏa công gọi là quạ già nước, để thuốc và
lửa vào súng mà xuống nước bắn. Lại chế một thứ bình mỏ quạ, cầm mà
lặn xuống nước, dùng mỏ dùi thuyền mà có máy cho nó tự vận chuyển để
dùi cho thuyền chìm. Đã dùng thử phá được một thuyền, giặc sợ bảo là
thần binh ở Giang-nam có thể lặn nước mà phá thuyền, phải bỏ thuyền
lên bờ, bèn bị quân đồn thú đuổi bắt.
Hỏa công. Đại phàm thủy chiến thường chuyên dùng hỏa công. Xưa
Tào Tháo đánh Ngô Chu Du và Lưu Bị, gặp nhau ở Xích-bích. Tướng
Chu Du là Hoàng Cái lấy thuyền mông xung mười chiếc chở lau và củi
khô, rưới dầu vào, che bằng màn trướng, dựng cờ xí, dự bị đầy đủ thuyền
nhỏ buộc ở sau. Bấy giờ gió đông nam thổi mạnh. Cái cho mười chiếc
thuyền ấy chạy ra giữa sông, giương buồm lên, chạy thẳng đến Xích-bích,
các thuyền nhất tề đốt lửa, thuận gió tràn vào thủy trại của Tháo. Cùng
với thủy trại, dinh trại trên bờ đều cháy, khói lửa rực trời. Bọn Du đem
quân khinh kỵ tiếp sau. Tháo thua chạy trốn.
Lại Trần Hữu-lượng vây Nam-xương, bọn Du Thông-hải tự phía tây đến
viện. Hữu-lượng ra hồ Bà-dương để đón đánh. Thông-hải nhân gió, cho cho
bảy chiến thuyền chở cỏ và thuốc súng xông vào trại nước của địch, đốt chiến
