tháng đông thì dùng túi cát bày như hàng liễu, đem nước tưới vào, mộl đêm thì
rét đóng lại thành băng, trơn không lên được, công ít mà dễ giữ. Thế gọi là
trùng hiểm
1
.
Nếu có khe sông quanh thành, thuyền bè có thể đi thông được, thì trồng cọc
ở giữa nước không bằng cắm ngầm chông sắt ở bên bờ, lợi khí không nên để
cho người biết, vì là vật hữu hình thì giặc dễ phòng, vật vô hình thì giặc dễ
mắc.
Hình 49. Đài địch
Ở trên và ngoài thành thì đài địch nên có, đóa (ụ canh) nên có, tường dê
ngựa nên có, cửa ngầm nên có. Đài địch là nơi chủ để giết địch, không thể giết
địch thì thà không có đài. Quy chế làm đài quý ở dài lên, mà không quý ở rộng
ngang, dùng đá lớn xây dày mặt trước để che chống địch; bỏ trống hai bên tả
hữu mà để rỗng bên trong, dùng thang để lên xuống các tầng, đều có lỗ để bắn
hỏa khí, để tiện trông dòm; lỗ thì trong hẹp ngoài rộng, để tiện nhằm sang tả
sang hữu. Các đài cách nhau không nên quá gần, gần sợ khi đối phóng thần khí
thì lại tự đánh vào thành; nhưng cũng không nên quá xa, xa thì tên đạn vô hiệu
lực, không thể tới địch (nếu địch leo thành ở giữa hai đài thì hai đài quá xa
nhau bắn chéo lại không đến nơi). Phàm địch đánh thành, chỉ lo đánh lên trên,
không lo đánh ra bên; những loại xe phần ôn lừa gỗ thì đều phòng ở trên mà
