đàn ong lũ kiến. Cho nên nói rằng làm tướng phải lấy uy nghiêm làm việc cốt
yếu.
______________________________________
1.
Mạnh Bôn, Ô Hoạch: Hai người dũng sĩ đời Tần Vũ vương.
2.
Đệ tử dư thi: Con em chết xác chở đầy xe. (Kinh Dịch, Quẻ Sư hào lục
ngữ).
3.
Đột như, kỳ lai như, phần như: Nếu cương táo bất trung thì thế cương đột
đến, bức bách người trên như lửa đốt. (Kinh Dịch, Quẻ Ly hào cửu tứ).
4.
Tử như, khí như: Đốt như thế tất có họa hại cho nên tất chết; nghịch đức
như thế mọi người đều bỏ (Kinh Dịch, Quẻ Ly hào cửu tứ).
5.
Khấp huyết liên như: Nơi cực hiểm mà không quân ứng viện, đến cùng
chỉ khóc đổ máu mắt ra mà thôi. (Kinh Dịch, Quẻ Truân hào thượng lục).
*
* *
PHÉP CHỌN TUỚNG LUYỆN BINH.
Phàm tướng là đồ quan trọng của nhà nước. Đồ cứng thì gãy, quyền trọng thì
nguy; binh là hung khí, bất đắc dĩ mới dùng đến. Cho nên binh quý tinh mà
không quý nhiều, tướng cần mưu mà không cần dũng. Binh cơ không chuyên
dùng một người nào, tướng quyền không chuyên giao một người nào. Bởi vì
chuyên dùng một người thì thua, chuyên giao một người thì mất. Cốt ở hòa
nhân tâm mà thôi. Phàm chọn người, có người ném bút nghiên mà đi lập công
danh, thì tùy tài mà bổ dùng; có người mất nhà mà thề chết, thì trao chức mà
chuyên dùng; có người đội tội mà lập công, thì tha tội lỗi mà dùng lấy; có
người bày lời mà dâng lên, thì xem người mà dùng lời; có người bị nhục với kẻ
vẻ vang mà tự sỉ, thì xét tài mà yên ủi lòng; có người gan dạ mà ra trận, thì cho
đi trước để thỏa lòng. Cho nên Binh pháp nói “Cội gốc có một, là ở sai khiến
người, sai người mà được chỗ cốt yếu thì là trọng khí của miếu đường”, có
phải lời nói không đâu. Phàm phép dùng thì tùy theo tài, hỏi để nói xem trả lời
có rõ ràng không, hỏi gạn cùng để xem có biến hóa không, bảo cho việc khó
khăn để xem khí thế, cho uống rượu say để xem thái độ. Như thế thì hiền ngu
hay dở không thể giấu được
1
. Đến khi dùng, tài lớn thì dùng làm việc lớn, tài
nhỏ thì dùng làm việc nhỏ, người hiền ngu hay dở đều không bỏ ai. Ví như
dùng gỗ, gỗ tốt như kỷ tử, dẫu cao vài thước, người thợ giỏi cũng không bỏ.
