thèm, đứng thẳng mà nhìn vào, nữa là manh tâm cướp bóc! Đấy là việc binh
cơ kiêm việc nhân nghĩa. Cho nên quân cơ lấy điều này làm điều cuối cùng.
*
* *
PHÉP DẠY QUÂN ĐÁNH GIẶC.
Phàm ngày thường ước thúc, tất có quân cơ; đánh giặc xâm lăng, cũng có kế
sách. Nếu không có kế sách thì trong lúc vội vàng làm sao có thể ứng biến
được. Cốt yếu có 15 phép: Một là qua chỗ hiểm phòng nguy; hai là xét nấp
phục; ba là phòng nước độc; bốn là qua cầu phải cẩn thận; năm là dùng lửa
chống lửa; sáu là lấy nhàn đợi nhọc; bảy là lấy nhọc chế nhàn; tám là nhọc
nhàn đắp đổi; chín là hư trương thanh thế; mười là tránh chỗ thực đánh chỗ hư;
mười một là lấy hư làm thực; mười hai là lấy thực làm hư; mười ba là phòng
gian xét biến; mười bốn là chọn đất lập dinh; mười lăm là cẩn thận thiên thời.
Điều thứ nhất. Ví như lấn vào cõi giạc, gặp chỗ đồng bằng nội rộng thì nên
kết trận. Nếu gặp núi sông hiểm trở, thì sai ngay quân kiêu kỵ du binh đi trước.
Nếu thấy gò cao rậm rạp, núi hang gập ghềnh, thì tiền quân từ từ tiến chậm để
đợi hậu quân, không được cách tuyệt gián đoạn. Đấy là yếu lược qua hiểm
phòng nguy.
Điều thứ hai. Nếu như đường cái dễ tiến; cũng sai du binh lên chỗ núi gò
cao, tả hữu tiền hậu xem xét kỹ càng, nếu thấy chỗ nào chim chóc bay lên,
vượn chồn chạy loạn, hoặc cây cỏ không gió mà động và bụi đất mù trời, dưới
chỗ ấy hẳn có phục binh, thì du binh quay về báo cho chủ tướng, dừng xe kết
trận mà đóng lại, để đợi xem thế giặc làm sao. Đấy là yếu lược xét nấp phục.
Điều thứ ba. Như mới vào cho đất lạ, nước suối cũng nên cẩn thận. Nếu
mình chưa quen thủy thổ, không nên uống nước là một; sợ quân giặc ở trên
dòng bỏ thuốc độc vào nước là hai; nước lạ mình chưa rõ tính không nên uống
là ba; mùa hè nóng nực, khi độc nghi ngút, nước tự trên cao chảy uống, hoặc
sắc đen mà nhiều hoa, hoặc sắc đỏ mà nhiều chất phèn, hoặc đục mà mùi chua
mặn, cũng không nên uống là bốn; hoặc mùa đông mưa lũ, dưới núi nhiều khe
và mạch nước phun ra, lá cây cỏ ngâm nát thành độc, cũng không nên uống là
năm; hoặc đất ấy sông núi có nhiều rắn độc cỏ độc, cũng không nên uống là
sáu. Nếu bất đắc dĩ phải uống, thì sai quân chọn chỗ đất vàng, đào xuống 3
thước, lấy một hòn đất và hùng hoàng, chu sa, mỗi thứ 1 lạng, bạch phàn 1
