HẠ LƯỢC
Người có thể giúp thiên hạ trong cơn nguy biến ắt có thể giữ gìn sự bình yên
cho thiên hạ; người trừ được điều lo cho thiên hạ, ắt có thể đem điều vui cho
thiên hạ; người cứu được thiên hạ khỏi tai họa ắt có thể thu được điều phước
về cho thiên hạ.
Cho nên ân huệ xuống tới dân chúng, thì người hiền theo về, ân huệ xuống
tới côn trùng thì thánh nhân theo về.
Hiền nhân theo về thì nước mạnh, thánh nhân theo về ắt là sáu cõi
(1)
được
dùng trọn vẹn.
Muốn cầu hiền nhân thì dùng đức, muốn tìm mời tới bậc thánh nhân thì
dùng đạo.
Người hiền mà bỏ đi thì nước suy vi,
Thánh nhân mà bỏ đi thì nước sẽ gặp cảnh ngang trái (lộn xộn không yên
ổn).
Sự suy vi sẽ dẫn tới cảnh nguy biến,
Sự lộn xộn sẽ dẫn tới cảnh mất nước.
Chính sách của người hiền là hàng phục người bằng hình thể (thấy được).
Chính sách của thành nhân hàng phục người bằng đạo tâm (không thấy
được).
Hàng phục bằng hình thể để mưu đồ việc đầu,
Hàng phục bằng đạo tâm để giữ gìn việc cuối.
Hàng phục hình thể thì dùng lễ, hàng phục tâm can thì dùng nhạc
(2)
.
Cái mà gọi là nhạc, chẳng phải là vàng, đá, tơ, trúc, mà là cái:
-Làm cho người an vui về nhà cửa;
-Làm cho người an vui về họ hàng;
-Làm cho người an vui về nghề nghiệp;
-Làm cho người an vui về đô ấp;
-Làm cho người an vui về phép nước;
-Làm cho người an vui về đạo đức.
