[‘] Dịch nghĩa: Cắm thật chặt thì không nhổ lên được. Ôm thật chặt thì
không sút ra được. Con cháu tế tự không dứt. Nếu lấy Đạo mà tu thân, Thì
Đức ấy chân thành. Nếu lấy Đạo mà lo việc nhà, Thì Đức ấy có dư. Nếu lấy
Đạo mà lo cho hàng xóm, Thì Đức ấy mới dài. Nếu lấy Đạo mà lo cho
nước, Thì Đức ấy mới thịnh. Nếu lấy Đạo mà lo cho thiên hạ, Thì Đức ấy
mới rộng. Nên chi, Lấy thân mà xét thân, Lấy nhà mà xét nhà; Lấy làng mà
xét làng; Lấy nước mà xét nước; Lấy thiên hạ mà xét thiên hạ. Ta làm sao
biết được việc thiên hạ như thế? Thì lấy chỗ đó.
Sau đó không đợi Minh Lan đặt câu hỏi tiếp, Thường Niên giải thích:
“Lấy đức hạnh mà khuếch trương bản thân, gia đình, quê hương, thậm chí
trợ giúp thiên hạ, đạo đức có thể kéo dài vô hạn; mà dùng bản thân để quan
sát người khác, dùng nhà mình để quan sách nhà khác, dùng quốc gia mình
để quan sát quốc gia khác, như vậy việc của thiên hạ là có thể nắm rõ.”
Minh Lan nở nụ cười, thầm giật mình.
Đổi lại một cách nói đơn giản khác, trong phạm vi khoa cử, tứ thư ngũ
kinh so ra là môn học bắt buộc, các loại điển tích khác bên ngoài, ví như
“Đạo Đức Kinh”, thuộc về môn học tự chọn, không ngờ tới một thiếu niên
như cậu ta, chỉ học hành nơi thôn quê, mà học thức lại vững chắc như vậy.
Minh Lan nhớ kỹ trước đây nàng học đoạn văn này, nội dung chú thích
chép đầy một trang, mà cậu bé này chỉ dùng mấy lời đã khái quát được,
khảo đính vắn tắt, lời nói rõ ràng, thật không đơn giản.
Minh Lan quay đầu nhìn Thường ma ma thật kĩ, cái vẻ tán thưởng và hơi
hơi kinh ngạc rõ ràng trong mắt nàng khiến Thường ma ma hết sức hài
lòng, kiêu ngạo tự hào nhìn cháu trai, trên mặt đều là hạnh phúc rạng rỡ.
“Niên nhi hiện đang học trường nào?” Minh Lan hỏi.
Thường ma ma thở dài: “Trước kia lúc ở với lão gia, thì theo ông tú tài ở
quê học được vài ngày, sau đó tới kinh thành, chúng tôi không quen sinh
