Tháng sáu đến, một tháng sáu nồng nực, tràn trề nhựa sống. Cái thị
trấn nhỏ bé được bao bọc bởi mặt biển màu xanh lá cây nhấp nhô lượn
sóng, nom giống như một bó những ngọn cây hùng vĩ của loài bạch dương,
gia và thùy dương, dưới gốc chúng ẩn kín những mái nhà đỏ tươi và trắng
bạc, hệt như những đó hoa khiêm nhường, lấp ló, được bọc trong những
khóm nhài, tử đinh hương và những bụi râu dê tươi tốt xum xuê. Ngày lễ
mà đi dạo một quãng dài trở về, ta ngỡ như trên thế gian này không còn
một miền quê nào êm ả và tươi đẹp hơn thế nữa. Nhìn từ xa không thể nào
nom thấy những đường phố đầy ổ gà, không lát đá, cùng những đống rác
trong các sân nhà hoặc những con lợn đang vầy trong vũng nước bùn.
Vầng dương sáng soi trên bầu trời quang đãng từ cánh đồng đưa về làn
gió dịu dàng, thơm hương, trong lòng tự nhiên thấy nhẹ nhõm và sướng
vui.
Ngày thường thì mãi sau bẩy giờ người ta mới chịu rời cửa hiệu. Mà
trong hiệu thì nóng bức không sao chịu nổi. Những cây non mới trồng
ngoài quảng trường không có bóng mát hoặc chỉ có rất ít, còn tường thì
thấp nắng đến nỗi ban ngày phải mang thuốc lá xuống tầng hầm, sợ chúng
bị khô quá sẽ vụn ra thành bột. Vì vậy, buổi chiểu là Ma-rư-sia vội vã đóng
cửa hiệu, và trước khi về nhà cô chạy ngay ra sông Giơ-vi-rúp-na. Đó là
một dòng sông nhỏ, rất nông, về mùa hè gà có thể lội sang cũng chẳng ướt
lông, nhưng có hai chỗ, ngay trước con đường cái và phía sau nhà thờ, sông
phình ra thành hai cái ao tròn khá sâu. Chỗ cạnh đường thì dành cho đàn
ông đến tắm, còn phía sau nhà thờ là cho phụ nữ, chủ yếu là các cô gái trẻ
dùng.
Sau khi tắm táp xong còn khá đủ thì giờ để giúp bà Skốp-kô-va làm
việc nhà, rồi tiếp đó ngồi vào đọc sách. Ma-rư-sia đã đọc hết tất cả các sách
trong thư viện của nhà thờ xứ từ lâu, cô cũng đã đọc hết sạch sách của các
thư viện nhỏ bé thuộc trường phổ thông cơ sở địa phương. Thỉnh thoảng
cũng mượn được một cuốn tiểu thuyết hay một tập thơ của ai đó trong giới
trí thức ít ỏi đến thị trấn. Và cô luôn luôn đói sách. Nhiều quyển cô đã
