Đầu óc chàng quay cuồng, tim đập như trống làng. Những ý nghĩ của
chàng lúc này như cũng phi một nước đại kinh hoàng. Những tình cảm trái
ngược nhau giằng xé tâm hồn chàng. Một niềm hạnh phúc lớn lao tràn ngập
cả người chàng, nhưng đồng thời một cơn giận dữ cũng lớn lao như thế
giần giật trong các bắp thịt của chàng. Chàng sẵn sàng tha thứ cho tất cả
mọi người, sẵn sàng lao vào vòng tay kẻ thù ghê gớm nhất của mình, nhưng
đột nhiên một nỗi điên khùng khiến chàng nghiến chặt răng. Người ta đã
lừa dối chàng! Người ta đã dùng một thủ đoạn thật thấp hèn, thật nhục nhã!
Người ta giấu chàng suốt ngần ấy thời gian rằng nàng vẫn còn sống. Chàng
sẽ trả thù chuyện đó, trả thù không thương xót!
Và đột nhiên chàng thấy mủi lòng: chắc hẳn nàng đã phải chịu đựng
biết bao cay đắng! Chắc hẳn nàng trông mong tin chàng, thư của chàng,
một dấu hiệu là chàng còn sống. Nàng đã mất dần hi vọng, nàng cô đơn, bị
bỏ rơi, bị quên lãng trong nỗi bất hạnh, bởi chính một kẻ thề sẽ yêu nàng.
- Không biết bây giờ nàng có coi ta là một tên đểu cáng hay chăng?...
Chàng nghiến răng ken két.
- Đó là do bọn họ! Ôi, chàng không thể tha thứ cho bọn họ chuyện này
đâu! Chàng sẽ tát vào mặt thằng cha bác sĩ Pa-vơ-li-xki kia, sẽ cắt tai hắn
trong một cuộc quyết đấu! Phải cho hắn nhớ đời rằng hắn đã hành động
như một kẻ man trá. Còn mẹ chàng?... Ôi, bà sẽ phải hối hận cay đắng vì
hành vi hèn hạ của mình. Chàng sẽ nói với bà rằng:
- Con trai bà suýt nữa thì đã tự tử vì chính sự dối trá của bà. Sự dối trá
đã chống lại chính bà. Vì thế, bà hãy coi chính bà đã giết chết đứa con trai
ấy. Và chí ít cũng là giết chết mọi tình cảm mẹ con trong lòng nó. Tôi đang
và sẽ mãi mãi là một kẻ người dưng nước lã với bà.
Và từ nay trở đi chàng sẽ không thèm nói với bà một tiếng nào hết.
Chàng sẽ ra đi, sẽ rời bỏ chốn này mãi mãi và ngay lập tức. Vì cả cha
chàng, chàng cũng không muốn nhìn mặt nữa. Tại sao ông lại có thể im
lặng để che giấu điều dối trá của mẹ chàng?
