chắc ông phải có lý do gì để không phải nhớ lại quá khứ của mình, còn ông
vẫn cố gắng căng hết óc, vẫn cứ tiếp tục công kích bức tường nọ, để rồi sau
mỗi lần như thế, kiệt sức đến tận cùng, nửa phần điên loạn, quay trở lại với
thực tại, ông lại thề với bản thân rằng sẽ không bao giờ làm thử điều ấy
nữa.
Nhiều năm trôi qua, ông đã quen dần, đã chấp nhận chuyện đó, và
thậm chí không cần thề thốt nữa. Chỉ thỉnh thoảng một sự kiện nào đó từ
bên ngoài, bất chấp ý chí của ông, đánh thức dậy trong ông nỗi lo lắng đột
ngột cũng nỗi hoảng sợ mà mỗi con người đều cảm thấy trước những thế
lực không thể nào nhận thức nổi đối với họ, nhưng lại tác động ngay trong
người họ.
Phương pháp tốt nhất để tách biệt ý nghĩ khỏi những chuyện đó bao
giờ cũng là công việc, và vì thế ông An-tô-ni Kô-si-ba càng hăng hái tham
gia vào những việc nặng nhọc nhất.
Hôm ấy, từ sáng sớm, cùng với vài người tù nữa, ông bận đào cái ống
nước bị vỡ. Vì đã mấy ngày tan băng nên mặt đất biến thành một thứ nhầy
nhụa đầy bùn, trong khi đó lớp dưới sâu vẫn còn nhớ đến cơn giá lạnh kinh
người cách đây chưa lâu, nên phải dùng mai và cuốc chim bổ rất vất vả.
Gần mười giờ, từ văn phòng, một người cai ngục, ông Ju-rơ-rắc bước
tới.
- Ô hô, người ta gọi ai đó đi gặp người nhà rồi, - một tù nhân có kinh
nghiệm nhất nhận xét.
Và quả y không lầm. Người ta gọi ông An-tô-ni Kô-si-ba.
- Có hai ông bà nào đến gặp mày. - người cai ngục giải thích.
- Gặp tôi à?... Có lẽ nhầm rồi!...
- Đừng cãi, đi đến buồng nói chuyện, nhanh lên.
Ông An-tô-ni chưa bao giờ đến buồng nói chuyện. Chẳng có ai lui tới
thăm ông, và giờ đây ông nặn óc cố nghĩ xem đó là ai. Nếu như là Va-sin
với Zô-nhi-a thì chắc gã cai ngục đã không gọi là "ông bà".
