huống hai bên có thể xua tan hết mức có thể bầu không khí tức giận và tiếp
tục với mối liên hệ hoặc tình trạng không liên hệ trước kia. Mặc dù hiện
giờ, khoản thanh toán nhằm thắt chặt mối quan hệ cần khôi phục ở Papua
New Guinea được mọi người gọi bằng từ "tiền bồi thường", nhưng thuật
ngữ này sẽ gây hiểu nhầm. Thực ra khoản thanh toán này là một phương
tiện mang tính biểu tượng nhằm thiết lập lại mối quan hệ trước đó: bên A
"nói xin lỗi" với bên B và thừa nhận cảm xúc của bên B phát sinh từ mất
mát của bên này, trong đó có cả khoản bồi thường đã trả. Ví dụ, trong
trường hợp của Billy và Malo, những gì cha Billy thực sự muốn là Malo và
người chủ của anh ta thừa nhận sự mất mát lớn lao và đau buồn mà ông
phải chịu đựng. Như Gideon nói rõ với cha Billy lúc chuyển khoản bồi
thường cho ông, khoản tiền đó chẳng đáng gì so với cái chết của Billy; số
tiền đó chỉ là một cách nói xin lỗi và chia sẻ mất mát của gia đình Billy.
Tái lập quan hệ là tất cả trong xã hội New Guinea truyền thống, còn việc
xác lập tội danh hay sự tắc trách hoặc hình phạt theo khái niệm phương Tây
không phải là vấn đề chính. Quan điểm này giúp lý giải một giải pháp - vốn
khiến tôi rất sửng sốt khi được biết - về một tranh chấp kéo dài giữa một số
thị tộc miền núi New Guinea, một trong các thị tộc là bạn của tôi ở làng
Goti. Những người bạn Goti của tôi đã tham gia vào các cuộc tấn công và
giết chóc lẫn nhau liên miên với bốn thị tộc khác, suốt thời gian đó, cha và
một người anh trai của người bạn thân Goti của tôi tên là Pius đã bị giết.
Tình hình trở nên rất nguy hiểm khi hầu hết các bạn bè Goti của tôi phải
chạy trốn khỏi vùng đất của tổ tiên họ và tị nạn giữa các đồng minh tại ngôi
làng láng giềng để thoát khỏi các cuộc tấn công sau đó. Chỉ cho đến 33
năm sau, người Goti mới cảm thấy đủ an toàn để di chuyển trở lại vùng đất
của tổ tiên. Ba năm sau đó, để kết thúc dứt khoát việc sống trong nỗi sợ bị
tấn công, họ tổ chức một buổi lễ hòa giải tại Goti, trong đó, Goti trả tiền bồi
thường bằng những con lợn và hàng hóa khác cho những kẻ tấn công họ
trước đây.
