có một số ít lãnh đạo chính trị thiết lập trật tự, làm luật và rất nhiều dân
thường tuân thủ các trật tự và luật lệ đó. Công dân nhà nước hoạt động
trong nhiều ngành kinh tế khác nhau (như nông dân, lao động, luật sư,
chính trị gia, nhân viên cửa hàng, v.v...) và một vài ngành trong số đó có
lương cao hơn những ngành khác. Một số công dân có vị thế xã hội cao
hơn những công dân khác. Mọi nỗ lực mang tính lý tưởng nhằm tối thiểu
hóa tình trạng bất công trong nhà nước - ví dụ, quá trình phát triển lý tưởng
cộng sản của Karl Marx, "làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu" - đều đã
thất bại.
Không thể có một nhà nước nếu hoạt động sản xuất thực phẩm không xuất
hiện (chỉ bắt đầu vào khoảng năm 9000 TCN) và sẽ vẫn không có nhà nước
cho đến khi việc sản xuất lương thực được vận hành đủ vài ngàn năm để
tạo ra được các vùng dân số đông đến mức cần có các chính quyền nhà
nước. Nhà nước đầu tiên hình thành tại Fertile Crescent4 (hay vùng Trăng
Lưỡi liềm màu mỡ) khoảng năm 3400 TCN và các nhà nước khác kế đó
được hình thành ở Trung Hoa, Mexico, vùng Andes, Madagascar và các
vùng khác trong suốt nhiều thiên niên kỷ sau, cho đến ngày nay, bản đồ thế
giới cho thấy vùng đất liền của cả hành tinh này trừ Nam Cực đã bị chia
thành các quốc gia. Kể cả Nam Cực cũng phần nào phải chịu các tuyên bố
lãnh thổ chồng lấn lẫn nhau của 7 quốc gia.
Các loại hình xã hội truyền thống
Do đó, trước năm 3400 TCN, không nơi nào tồn tại nhà nước và trong giai
đoạn gần đây vẫn còn có những khu vực rộng lớn nằm ngoài sự kiểm soát
của nhà nước, hoạt động dưới các hệ thống chính trị truyền thống giản đơn
hơn. Những khác biệt giữa các xã hội truyền thống và các xã hội nhà nước
vốn quen thuộc với chúng ta sẽ là chủ đề của cuốn sách này. Chúng ta nên
phân loại và bàn về tính đa dạng trong chính các xã hội truyền thống bằng
cách nào?
