khác biệt như vậy, dù phụ nữ và các động cơ được khẳng định khác đều là
động cơ chiến tranh mọi nơi?
Các nhân tố sâu xa đằng sau mỗi cuộc chiến không nhất thiết phải là những
nhân tố mà người tham gia vào cuộc chiến hiểu được hoặc giải thích rõ
được vào thời điểm đó. Ví dụ, một lý thuyết về xung đột của người
Yanomamo gây tranh cãi trong ngành nhân học cho rằng mục đích quan
trọng nhất của các cuộc xung đột Yanomamo là để có được protein khan
hiếm thông qua việc đảm bảo nguồn động vật phong phú để săn bắt. Tuy
nhiên, người Yanomamo truyền thống không biết protein là gì và họ vẫn
khăng khăng với lý do phụ nữ làm dẫn đến xung đột thay vì nguồn động vật
có sẵn. Do đó, ngay cả khi lý thuyết protein của chiến tranh Yanomamo là
đúng (hoặc không), chúng ta sẽ không bao giờ nghe về điều đó từ chính
những người Yanomamo.
Thật không may, để hiểu được các nhân tố sâu xa mà bạn không thể hỏi bất
kỳ ai khó hơn rất nhiều so với việc tìm hiểu những động lực trước mắt mà
người khác có thể miêu tả cho bạn. Chẳng hạn khi chúng tôi xác định các
nguyên nhân sâu xa của Thế chiến I, chúng tôi vẫn gặp khó khăn dù có một
lượng tài liệu đồ sộ liên quan của hàng trăm nhà sử học đã dành cả đời để
nghiên cứu. Mọi người đều biết nguyên nhân trước mắt của Thế chiến I là
vụ ám sát Archduke Franz Ferdinand, người thừa kế ngai vàng của Đế chế
Habsburg, do một người Serbia là Gavrilo Princip thực hiện tại Sarajevo
vào ngày 28/6/1914. Tuy nhiên, rất nhiều những người đứng đầu và người
thừa kế ngai vàng khác cũng bị ám sát mà không dẫn đến những hậu quả
nghiêm trọng, vậy đâu là những nguyên nhân sâu xa khiến vụ ám sát này
châm ngòi cho Thế chiến I? Các giả thuyết tiềm năng được tranh luận về
nguyên nhân sâu xa của Thế chiến I bao gồm hệ thống liên minh trước
chiến tranh, chủ nghĩa dân tộc, mối đe dọa đến sự ổn định của hai đế chế đa
sắc tộc trọng yếu (Đế chế Habsburg và Ottoman), các tranh chấp lãnh thổ
dồn nén ở Alsace-Lorraine và về việc đi ngang qua ở Dardanelles cũng như
sức mạnh kinh tế ngày càng lớn mạnh của Đức. Vì vẫn không thể đồng ý
