mình nằm trong tầm kiểm soát. Mặc dù vậy, cần phải tách biệt những suy
xét mang tính xã hội với những suy xét về tài nguyên, vì mong muốn giữ
khoảng cách với láng giềng có thể dẫn họ đến những hành động cực đoan
hơn mức cần thiết để đảm bảo nguồn lực của mình không bị xâm phạm.
Chẳng hạn như, khoảng 500 năm trước đây dân số Phần Lan tập trung chủ
yếu ở các bờ biển còn phần đất rừng sâu trong đất liền thưa thớt người sinh
sống. Khi các gia đình đơn lẻ và thị tộc nhỏ bắt đầu di chuyển vào bên
trong lục địa như những người đi khai hoang, họ cố gắng sống tách khỏi
những người khác càng xa càng tốt. Những người bạn Phần Lan đã kể với
tôi một câu chuyện để minh họa cho việc những người đi khai hoang ghét
cảm giác đông đúc như thế nào. Một người đàn ông đã khai phá cho mình
và gia đình một trang trại nhỏ cạnh bờ sông, bởi ở đó không có người láng
giềng nào. Nhưng một ngày nọ, ông ta kinh hoàng nhìn thấy một khúc gỗ
mới bị đốn hạ trôi nổi trên sông. Hẳn có ai đó đang sống ở thượng nguồn!
Tức giận, người đàn ông bắt đầu đi bộ ngược lên thượng nguồn, băng qua
một khu rừng, để truy tìm những kẻ xâm phạm. Hai ngày đầu tiên đi bộ,
ông ta không gặp một ai. Nhưng, vào ngày thứ ba, ông đến một vùng đất
mới và thấy một người khai hoang khác. ông ta đã giết người đó và đi suốt
ba ngày để trở lại vùng đất khai hoang của mình và gia đình. ông ta cảm
thấy nhẹ nhõm khi sự riêng tư của gia đình mình lại được đảm bảo. Mặc dù
câu chuyện có thể không có thật, nhưng nó minh họa cho các yếu tố xã hội
khiến các xã hội quy mô nhỏ phải bận tâm về "những láng giềng" ở xa
ngoài tầm mắt của họ.
Vẫn còn những nhân tố sâu xa khác được đề xuất liên quan đến lợi ích
tham chiến, có ý nghĩa với cá nhân hơn là với nhóm xã hội. Một cá nhân
hiếu chiến hoặc một người lãnh đạo cuộc chiến có thể sẽ trở nên đáng sợ và
đạt được uy tín của mình thông qua những thành tích trong chiến tranh.
Điều đó có nghĩa là, họ có thể có được nhiều vợ và nhiều con hơn. Ví dụ,
theo nhà nhân học Napoleon Chagnon tính toán từ phả hệ Yanomamo mà
ông thu thập được, nếu chúng ta so sánh những người đàn ông Yonomamo
