giới tính dẫn đến sự khác biệt giữa các cá thể trong việc sinh tồn, sinh sản
và truyền tiếp gen đến thế hệ sau. Với điều kiện một trong số những biến
thể này có khả năng thực hiện các chức năng và giải quyết các vấn đề trong
cuộc sống tốt hơn so với các biến thể khác. Những vấn đề về chức năng (ví
dụ như sống sót trong khí hậu lạnh) không được giải quyết bằng việc con
vật nhận ra nó cần có lông dày hơn, cũng không phải bằng việc khí hậu
lạnh kích thích đột biến tạo nên bộ lông dày hơn. Mà thay vào đó, một cơ
chế khác (trong trường hợp của tiến hóa sinh học là cơ chế di truyền phân
tử) đã dẫn đến một kết quả nào đó (trong trường hợp này là con vật với bộ
lông dày hơn hoặc mỏng hơn), và điều kiện sống hoặc các vấn đề môi
trường (trong trường hợp này là nhiệt độ lạnh) sẽ ưu đãi một số có chức
năng vượt trội trong những dạng biến thể này của động vật. Do đó, đột biến
gen và sự kết hợp gen cung cấp nguyên liệu cho sự đa dạng sinh học, trong
khi đó chọn lọc tự nhiên và chọn lọc giới tính sẽ sàng lọc lại những nguyên
liệu gốc này bằng cách đặt điều kiện về chức năng.
Tương tự như vậy, các nhà tâm lý học tiến hóa khẳng định rằng tôn giáo là
một sản phẩm phụ từ các tính năng của bộ não con người sinh ra vì những
lý do khác mà không phải để dựng kim tự tháp hay an ủi người thân. Đối
với một nhà sinh học tiến hóa, cách lý giải này là chính đáng và không hề
gây ngạc nhiên. Lịch sử tiến hóa đầy ắp các sản phẩm phụ và những đột
biến ban đầu được lựa chọn cho một chức năng nhưng sau đó tiếp tục phát
triển và được lựa chọn để thực hiện một chức năng hoàn toàn khác. Ví dụ,
các nhà tiến hóa hoài nghi về quá trình tiến hóa của những con cá chình
điện có thể giết chết con mồi với một dòng điện 600V, họ lập luận rằng một
con cá chình có thể phóng dòng điện 600V không bao giờ có thể tiến hóa
trực tiếp từ một con cá chình bình thường 0V thông qua chọn lọc tự nhiên,
bởi giai đoạn trung gian bắt buộc của những con cá chình có điện áp thấp sẽ
không thể giật chết bất kỳ con mồi nào. Trong thực tế, những con cá chình
600V phát triển thông qua những thay đổi về chức năng, như một sản phẩm
phụ của khả năng phát hiện điện trường và phát điện ở những con cá bình
thường.
