Chức năng giải thích của tôn giáo
Tôn giáo đã thay đổi chức năng của mình theo dòng lịch sử của xã hội. Hai
chức năng lâu đời nhất của nó đã gần như biến mất đối với các công dân
của xã hội phương Tây ngày nay. Ngược lại, một số chức năng hiện đại phổ
biến của nó hầu như không tồn tại trong các xã hội săn bắt - hái lượm và
nông nghiệp quy mô nhỏ. Bốn chức năng trước đây đóng vai trò thứ yếu
hoặc thậm chí chưa có, đã được nâng lên tầm quan trọng cao nhất và rồi
trong ngày nay, lại suy giảm một lần nữa. Những thay đổi chức năng của
tôn giáo trong quá trình tiến hóa của nó cũng tương tự như các thay đổi
chức năng của nhiều cấu trúc sinh học (chẳng hạn như các cơ quan phát
điện của cá) và các hình thức tổ chức xã hội trong tiến hóa sinh học.
Tôi sẽ thảo luận về 7 chức năng chính của tôn giáo được đề xuất bởi nhiều
học giả khác nhau, để dự đoán liệu tôn giáo có trở nên lỗi thời hoặc có thể
tiếp tục tồn tại, và nếu tồn tại, những chức năng nào sẽ giúp nó duy trì. Tôi
sẽ trình bày 7 chức năng này theo trình tự xuất hiện và biến mất của chúng
trong lịch sử tiến hóa của xã hội, bắt đầu với các chức năng nổi bật trong
giai đoạn sớm của lịch sử nhân loại nhưng ít gặp bây giờ và kết thúc với
những chức năng ban đầu chưa có mặt nhưng rất quan trọng trong thời gian
gần đây.
Chức năng ban đầu của tôn giáo là để giải thích. Những người truyền thống
chưa có khoa học giải thích mọi thứ họ gặp phải và dĩ nhiên không có khả
năng phân biệt giữa những lời giải thích mà các nhà khoa học ngày nay
xem là theo tự nhiên, khoa học và những lời giải thích khác được xem là
siêu nhiên, mang tính tôn giáo. Đối với những người truyền thống, tất cả
đều là lời giải thích, những lý lẽ sau này được xem như tôn giáo cũng
không có gì khác biệt. Ví dụ, trong xã hội New Guinea mà tôi từng sống,
người ta đưa ra nhiều giải thích về các hành vi của chim mà những nhà điểu
học hiện đại nhận xét là rất sâu sắc và vẫn còn chính xác (ví dụ, tính đa
chức năng của tiếng chim hót), đồng thời có những lời giải thích khác mà
