Đối với nhiều nhà khoa học hiện đại, pháo đài cuối cùng của việc giải thích
theo tôn giáo là Thiên Chúa là nguyên nhân đầu tiên: khoa học dường như
không thể đưa ra lý do tại sao vũ trụ lại tồn tại. Khi còn là sinh viên năm
nhất tại Đại học Harvard năm 1955, tôi nhớ lại một nhà thần học tài ba,
Paul Tillich, đã thách thức cả lớp của ông gồm toàn những sinh viên siêu lý
tính - tìm ra câu trả lời một cách khoa học cho một câu hỏi đơn giản của
ông: "Tại sao lại có, khi có thể đơn giản là không có gì?" Không ai trong số
các bạn cùng lớp của tôi theo chuyên ngành khoa học có thể trả lời Tillich.
Nhưng họ lần lượt phản đối rằng việc Tillich trả lời "Chúa Trời" chỉ là cách
đặt tên của ông cho sự không thể trả lời. Trong thực tế, các nhà khoa học
hiện nay đang nghiên cứu câu hỏi của Tillich và đã đề xuất một số câu trả
lời.
Xoa dịu lo lắng
Chức năng tiếp theo của tôn giáo mà tôi sẽ thảo luận cũng là một trong
những thuộc tính mạnh nhất trong xã hội cổ đại: xoa dịu sự lo lắng của con
người trước những vấn đề và mối nguy ngoài tầm kiểm soát. Khi con người
đã làm mọi thứ thực tế trong khả năng của mình, đó cũng là khi họ sẽ quay
sang cầu nguyện, thực hiện các nghi thức, nghi lễ, hiến tặng cho các vị
thần, đến khẩn cầu các đạo sĩ và pháp sư, tin vào điềm báo, quan sát những
điều cấm kỵ và thực hiện ma thuật. Những biện pháp này không có hiệu
quả khoa học trong việc đạt được kết quả mong muốn. Tuy nhiên, bằng
cách tin vào sự hư cấu và thuyết phục chính mình rằng chúng ta vẫn đang
làm gì đó, chúng ta không bất lực và vẫn chưa bỏ cuộc, ít nhất chúng ta
cảm thấy còn có khả năng kiểm soát, ít lo lắng và có thể tiếp tục nỗ lực.
Khát khao được giải thoát khỏi cảm giác bất lực được minh họa bằng một
nghiên cứu về những nữ tín đồ Israel, thực hiện bởi nhà nhân chủng học
Richard Sosis và W. Penn Handwerker. Trong cuộc Chiến tranh Liban năm
2006, Hizbollah phóng tên lửa Katyusha vào khu vực Galilee ở miền Bắc
Israel, thị trấn Tzfat và các vùng lân cận bị phóng hàng chục tên lửa mỗi
