động vật nào khác trừ con người có khả năng hiểu rằng, một ngày nào đó,
chính nó cũng sẽ chết. Chúng ta chắc chắn đã nhận ra số phận được an bài
cho bản thân nhờ vào khả năng tự ý thức, lập luận tốt hơn và bắt đầu khái
quát hóa từ việc quan sát thấy những người xung quanh lần lượt chết. Hầu
hết các bằng chứng quan sát và khảo cổ cho thấy con người trong một cộng
đồng thể hiện sự hiểu biết của họ về ý nghĩa của cái chết bằng cách không
vứt xác chết đi mà tìm cách chôn cất, hỏa táng, quấn xác, ướp xác, thiêu
hoặc các phương pháp khác.
Thật đáng sợ khi một người mới đây còn ấm áp, di chuyển, nói chuyện và
có khả năng tự vệ, bây giờ lạnh ngắt, bất động, im lặng và bất lực. Thật
đáng sợ khi tưởng tượng rằng điều này cũng sẽ xảy ra với chúng ta. Hầu hết
các tôn giáo đem lại nguồn an ủi bằng cách phủ nhận bản chất của cái chết
và đưa ra những giả thuyết về thế giới bên kia cho các linh hồn đã từng gắn
liền với cơ thể của chúng ta. Linh hồn của một người cùng với bản sao của
cơ thể của họ có thể đi đến một nơi siêu nhiên gọi là thiên đường hay một
số tên khác, hoặc linh hồn của một người có thể chuyển hóa vào một con
chim hay một người khác trên Trái đất. Các tôn giáo truyền giảng về thế
giới bên kia thường đi xa hơn và sử dụng nó không chỉ để phủ nhận cái
chết mà còn để đem đến hy vọng về một điều gì đó tốt đẹp hơn chờ đợi
chúng ta sau khi chết, chẳng hạn như cuộc sống vĩnh cửu, đoàn tụ với
người thân, giải thoát khỏi những mối quan tâm.
Ngoài nỗi đau về cái chết, có rất nhiều nỗi đau khác trong cuộc sống mà
tôn giáo cũng giúp chúng ta xoa dịu theo nhiều cách. Một cách "giải thích"
sự đau khổ là khẳng định nó không phải chỉ là một sự việc ngẫu nhiên vô
nghĩa mà có một ý nghĩa sâu sắc hơn: ví dụ, để thử thách xem bạn có xứng
đáng với thế giới bên kia không, hoặc để trừng phạt bạn vì tội lỗi bạn mắc
phải, hay điều ác xảy ra với bạn do một số người xấu nào đó và bạn nên
thuê pháp sư để truy tìm, tiêu diệt. Một cách khác là sự hứa hẹn bạn sẽ
được đền bù ở thế giới bên kia cho những nỗi khổ đã trải qua: đúng vậy,
bây giờ bạn đang phải chịu đựng, nhưng đừng sợ hãi, bạn sẽ được tưởng
