khác nhau thuộc bốn gia đình ngôn ngữ chính, có văn hóa giống nhau, sinh
sống bằng cách trồng trọt, đánh bắt cá và săn bắt dọc theo con sông trong
những khu rừng mưa nhiệt đới. Cũng như thổ dân Cape Keerweer, người da
đỏ ven sông Vaupés có chế độ ngoại hôn theo ngôn ngữ còn tuyệt đối hơn
đến nỗi: trong hơn một ngàn cuộc hôn nhân trong nghiên cứu của Jackson,
chỉ có một trường hợp có thể thuộc cùng một nhóm ngôn ngữ. Trong khi
những chàng trai vẫn ở ngôi nhà dài của cha mẹ từ nhỏ cho đến lớn, con gái
thuộc các nhà dài và các ngôn ngữ khác nhau sẽ chuyển đến nhà dài của
chồng khi kết hôn. Một ngôi nhà sẽ chứa nhiều phụ nữ được cưới về từ các
nhóm ngôn ngữ khác nhau: con số đó là ba trong một ngôi nhà được
Sorensen nghiên cứu rất kỹ. Tất cả trẻ con đều học cả hai thứ tiếng của cha
và mẹ từ nhỏ, sau đó học thêm ngôn ngữ của những người phụ nữ khác
trong nhà. Do đó, mọi người trong nhà đều biết 4 thứ tiếng (ngôn ngữ của
những người đàn ông và ba nhóm ngôn ngữ của ba phụ nữ), và hầu hết đều
học thêm một số ngôn ngữ khác từ các vị khách.
Chỉ sau khi những người da đỏ ven sông Vaupés biết một ngôn ngữ đủ
nhiều bằng cách lắng nghe, thụ động tiếp thu từ vựng và cách phát âm, họ
mới bắt đầu nói thứ tiếng đó. Họ cẩn thận giữ mỗi thứ tiếng riêng biệt và cố
gắng phát âm mỗi ngôn ngữ một cách chính xác nhất. Họ nói với Sorensen
rằng họ mất một hoặc hai năm để học thành thạo một ngôn ngữ mới. Mọi
người đánh giá cao việc nói chính xác, việc dùng lẫn lộn từ của ngôn ngữ
khác trong cuộc trò chuyện được coi là đáng xấu hổ.
Những giai thoại này từ những xã hội quy mô nhỏ trên hai châu lục và từ
New Guinea cho thấy sự đa ngôn ngữ trong xã hội rất phổ biến trong quá
khứ và sự đơn ngữ hoặc việc học nhiều ngôn ngữ từ trường lớp của các xã
hội nhà nước hiện đại là một hiện tượng mới. Nhưng sự khái quát này chỉ là
dự đoán và bị giới hạn. Sự đơn ngữ cũng có thể đặc trưng cho xã hội quy
mô nhỏ ở những nơi khác có sự đa dạng ngôn ngữ rất thấp hoặc xảy ra sự
mở rộng ngôn ngữ như ở các vĩ độ cao hoặc giữa cộng đồng người Inuit
phía đông Alaska. Sự khái quát này vẫn chỉ dựa trên những giai thoại và
