Sự biến mất của ngôn ngữ
7.000 ngôn ngữ của thế giới được xem là vô cùng đa dạng dù nhìn nhận từ
khía cạnh nào. Ví dụ, một ngày khi tôi đang khảo sát các loài chim trong
rừng xung quanh làng Rotokas ở vùng núi của các hòn đảo Thái Bình
Dương ở Bougainville, những người dân trong làng hướng dẫn tôi và giúp
tôi xác nhận tên của các loài chim địa phương bằng tiếng Rotokas, bỗng
nhiên kêu lên "Kópipi!" khi chỉ cho tôi nghe điệu hót du dương nhất mà tôi
từng nghe. Nó gồm những âm điệu trong vắt, sắp xếp theo từng đoạn cao
dần lên cách nhau khoảng hai ba nốt, mỗi đoạn khác với đoạn trước và tạo
nên một hiệu ứng như một trong những bản hoàn tấu có vẻ đơn giản của
Franz Schubert. "Ca sĩ" là một loài chim chích chân dài cánh ngắn chưa
từng được khoa học phương Tây biết đến.
Khi nói chuyện với người hướng dẫn của mình, tôi dần dần nhận ra rằng
âm nhạc của núi rừng Bougainville không chỉ có những bài hát của kópipi
mà còn bao gồm cả âm sắc của tiếng Rotokas. Người hướng dẫn của tôi lần
lượt gọi tên từng loài chim cho tôi: kópipi, kurupi, vokupi, kopikau, kororo,
keravo, kurue, vikuroi, v.v...Những phụ âm duy nhất từ những cái tên này là
k, p, r và v. Sau đó, tôi biết được rằng ngôn ngữ Rotokas chỉ có 6 phụ âm, ít
nhất trong tất cả những ngôn ngữ được biết đến trên thế giới. Tiếng Anh
chẳng hạn có 24, trong khi ngôn ngữ Ubykh của Thổ Nhĩ Kỳ hiện đã tuyệt
chủng có khoảng 80. Bằng cách nào đó, người dân Rotokas, sống giữa rừng
mưa nhiệt đới trên những ngọn núi cao nhất phía tây nam Thái Bình Dương
của New Guinea, đã xây dựng được một vốn từ vựng phong phú và giao
tiếp rõ ràng chỉ dựa vào một số ít âm thanh cơ bản hơn bất kỳ dân tộc nào
trên thế giới.
Nhưng âm nhạc trong ngôn ngữ của họ đang biến mất dần khỏi rừng núi
Bougainville và khỏi thế giới. Ngôn ngữ Rotokas chỉ là 1 trong 18 ngôn
ngữ được nói trên một hòn đảo xấp xỉ ba phần tư kích thước bang
Connecticut của Mỹ. Theo con số khảo sát gần nhất, chỉ có 4.320 người nói
