nhân-vật ấy. Sự bịa đặt, dù hoàn-toàn, không bao giờ bằng sự thật. Và tôi
xin nhắc lại câu này của André Bellesort: “Không gì bằng sự thực; sự sống
là cái chuẩn đích, là mực thước của mọi vật”.
Mà nói đến sự sống, tức là nói đến sự đổi thay. Cuộc sống không đứng yên
một chỗ, lúc nào cũng hoạt-động, cũng lưu chuyển như giòng sông chảy
mãi chẳng ngừng. Tìm xét sự sống trong ta và ở xã hội quanh ta, tức là biết
nhận được những cái gì đang thay đổi, những mầm giống gì sắp nẩy nở; ở
mặt tâm-lý, thì quan-sát được tâm-lý sau này của người, ở mặt xã-hội thì
phác họa được trước cái xã-hội khác sắp đến thay. Cho nên những nhà văn
thực tài đều là những nhà tiên tri: họ đoán biết và vì thế giúp đỡ vào cái gì
sẽ gây dựng sau này.
