Vài ý nghĩ về sự đọc sách
(Đoạn dưới đây là những lời bàn thêm vào bài “Nghệ-thuật đọc sách” tác-giả đã dịch của André Maurois).
... Lược dịch vụ trình-bày cái “nghệ-thuật đọc sách”, tôi tưởng giúp ích cho
nhiều bạn muốn tìm trong các sách câu trả lời cho những ý nghĩ băn khoăn
hay những vấn-đề khó giải quyết của mình. Đọc sách hiện giờ đối với
chúng ta là cái phương-pháp hay nhất để hiểu biết thêm. Ta vẫn thường hay
nói: xem rộng biết nhiều; tôi tưởng chữ rộng, chữ nhiều ở đây chưa đủ
nghĩa. Điều cần không phải xem nhiều, đủ ý nhưng mà là hiểu biết những
cái hay mình đọc. Từ trước tới nay, khi ở nhà trường cũng như khi đã rời
khỏi, không có ai chỉ bảo cho chúng ta cách thức đọc sách. Thường thường
là bắt được quyển nào đọc quyển ấy, không có một tí chọn lựa nào cả, mà
cũng không biết chọn lựa thế nào. Bao nhiêu thời giờ, bao nhiêu công phu
đã mất đi vô-ích! Sự đọc sách của chúng ta sẽ có ích-lợi gấp mười lần hơn
lên, nếu từ trước chúng ta đã biết đọc có phương-pháp hẳn hoi, có một cách
thức để tìm biết.
Tôi muốn các bạn chú ý đến câu của André Maurois ví sự đọc sách với
những quán trọ Y-pha-Nho: chúng ta chỉ tìm thấy ở đấy cái gì chúng ta
mang đến mà thôi. Như thế là nói rằng chính cái tâm-hồn và tri thức của ta
mà chúng ta tìm hiểu qua những cuốn sách đọc. Sự được hoan nghênh của
những tác phẩm nông-nổi và giá-trị của những truyện kiếm-hiệp thần tiên,
có thể giảng bởi lẽ không phải chính cái tâm hồn của ta mà chúng ta muốn
biết, nhưng chính là một sự quên lãng, một thứ ảo tưởng nhà chúng ta
muốn theo đuổi để an ủi cái hèn kém của mình. Chúng ta không phấn đấu,
không ngay thẳng sự thực, nhưng chúng ta trốn tránh nó.
Một điều nhận xét nữa khiến cho chúng ta nhiều lúc ngạc-nhiên và lúc nào
cũng buồn rầu: là việc nhiều nhà văn của ta đọc sách chỉ thích lấy hẳn của
tác-giả, hoặc một ý-tưởng mà họ cho là thâm thúy, hoặc một đoạn văn mà
