Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng,
Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc.
Đọc những câu thơ ấy, không ai còn có quyền bĩu môi trước cuộc cách mệnh về thi ca đương nổi
dậy. Cho đến những bài thất ngôn, ngũ ngôn, lục bát, song thất lục bát của Thế Lữ cũng khác hẳn
xưa. Thế Lữ đã làm rạn vỡ những khuôn khổ ngàn năm không di dịch. Chữ dừng lại rất táo bạo.
Đọc đôi bài, nhất là bài “Nhớ rừng”, ta tưởng chừng thấy những chữ bị xô đẩy, bị dằn vặt bởi một
sức mạnh phi thường. Thế Lữ như một viên tướng điều khiển đội quân Việt ngữ bằng những mệnh
lệnh không thể cưỡng được.
Nhưng con người táo bạo ấy vẫn không nỡ lìa những giấc mộng nên thơ của thời trước. Tuy ảnh
hưởng thi ca Pháp về phái lãng mạn và nhất là ảnh hưởng tân văn Pháp đã khiến những mộng ấy
có một ít hình dáng mới, một ít sắc màu mới, ta vẫn có thể nhìn nhận dễ dàng cái di sản của lớp
người vừa qua. Thế Lữ cũng như phần đông thanh niên ta hồi trước hay buồn nản vẩn vơ. Người
muốn sống cuộc đời ẩn sĩ.
Trăm năm theo dõi đám mây trôi.
Người lưu luyến cảnh tiên trong tưởng tượng, phảng phất nghe tiếng sáo tiên, mải mê nhìn
những nàng tiên. Muốn gợi trí mơ tưởng cảnh tiên, người không cần chi nhiều. Đương đi giữa
đường phố rộn rịp, bỗng trống thấy những cành đào cành mai là người đã... tưởng nhớ cảnh quê
hương...
Bồng lai muôn thuở vườn xuân thắm,
Sán lạn, u huyền, trong khói hương...
Đương cùng bầu bạn uống rượu, vừa ngà ngà say là người đã thoát trần bỏ bạn hữu ở lại để đi
về chốn
Lung linh vàng dội cung Quỳnh
Nhịp nhàng biến hiện những mình Tiên nga.
Ở xứ ta từ khi có người nói chuyện tiền, nghĩa là từ khi có thi sĩ, chưa bao giờ ta thấy thế giới
tiên có nhiều vẻ đẹp như thế. Phải chăng vì cõi tiên đã cùng cõi trần Âu hóa?
Nhưng làm tiên, làm ẩn sĩ hay làm chinh phu chỉ là chuyện mộng. Sự thực thi khi nghe tiếng ái
ân réo rắt, chỉ có khách chinh phu “đi theo đuổi bước tương lai”, còn thi nhân và chúng ta ở lại
bên sông cùng thiếu nữ. Sự thực thì giấc mộng ẩn sĩ tan dần trong một căn nhà ở Hà Nội. Và nói
cho đúng, thi nhân có lên tiên cũng chỉ để nói chuyện dưới trần. Những áo đào thiên tiên người
thấy trong khi say thường phấp phới bên bờ hồ Hoàn Kiếm: Tôi muốn nói Thế Lữ vẫn nặng lòng
trần. Người say theo những cảnh đẹp của trần gian muốn hình muôn vẻ, từ “Cảnh vĩ đại sóng
nghiêng trời, thác ngàn đổ” cho đến “Nét mong manh, thấp thoáng cánh hoa bay.”
Người đã khéo tả hình sắc lại cũng khéo tả âm thanh. Những đoạn thơ tả cảnh, tả tiếng của Thế
Lữ thực không sao kể xiết, Ngay trong những bài thơ không hay lắm, vẫn có nhiều câu rất thần
tình, chẳng hạn như:
Sáng hôm nay, sương biếc tỏa mờ mờ
Như hương khói đượm đầu cau, mái rạ;
